Kabızlık çocuğa sıkıntı veren seyrek dışkılama olarak tanımlanır ve çocukluk çağında sık karşılaşılan bir yakınmadır. Genellikle anne sütünden ek gıdaya geçiş, tuvalet eğitimini öğrenme, yuvaya-okula başlama gibi geçiş dönemlerinde sık yaşanır. Normal olarak 1 yaş altı çocuklar günde yaklaşık 3-4 kez, 2-3 yaş çocuklar günde 2-3 kez dışkılar. Dört yaşından itibaren dışkılama sıklığı erişkine benzer hale ulaşır. Dışkı kontrolünün de 4 yaş öncesinde tamamlanmış olması beklenir.
Kabızlık nedenleri arasında yeterince sıvı alımı olmaması, lifli gıda tüketiminin az olması, bağırsak geçiş zamanının yavaş olması, fiziksel aktivitenin az olması ve davranışsal sorunlar yer alır. Bu çocuklar genellikle karın ağrısından yakınırlar, iştahsızdırlar, dışkılamaları ağrılıdır. İç çamaşırlarına kontrolsüzce sıvı dışkı kaçırmaları nadir değildir. Bu durum henüz tuvalet eğitimini tamamlamamış çocuktaki dışkı kaçırmaya benzemez. Tuvalet eğitimini tamamlamamış çocuk normal kıvamda ve alışıldık sayıda dışkı kaçırır. Oysa kabızlık nedeni ile bağırsağın son kısmında sertleşmiş iri kakanın yarattığı tıkanıklık ve genişleme dışkılama sinyallerinin anlaşılmamasına ve sert kaka öncesindeki sıvı dışkının taşmasına neden olur. Bu çocuklarda tuvalete oturmaya itiraz edilerek veya yanlışlıkla kaçırılan dışkı normal kıvamda değil, suludur.
Bağırsağın son kısmında kastan yapılı iki adet halka ve diğer kaslar bulunur. Dışkı bağırsağın son kısmına ulaşınca iç halka kendiliğinden gevşer, karın içi basıncını artırıp ıkınarak ileri itilen dışkı dış halka da gevşetilerek dışarı atılır. Ancak bazı çocuklar dışkılama ihtiyacının hissedilmesini takiben dış halkayı gevşetmek yerine kasarak dışarı çıkmak üzere bekleyen dışkıyı içeri gönderip dışkılama ihtiyacını geçiştirirler. Dışkılama ihtiyacı geçen çocuk tekrar günlük hayatına döner. Tekrarlayan bu durum dışkının seyrekleşmesine, sertleşmesine, ağrılı, bazen de kanamalı hal almasına yol açar. Acıyacağı için kaka yapmaktan geri duran çocuk, dışkısı daha da sertleştiği için dışkılama daha ağrılı hale gelir. Kabızlığa yatkınlığı olduğu gözlenen çocuğun bol sıvı tükettiğinden ve beslenmesinde taze-kuru meyveler, bakliyat, yeşil yapraklılar gibi liflerden zengin gıdaları içerdiğinden, patates, beyaz pirinç, unlu gıdaları çok az düzeyde tükettiğinden emin olunmalıdır.
Yuva-okul çağındaki çocuğun günlük bir tuvalet rutini olmasına çalışılmalıdır. Özellikle ana öğünden sonra dışkılaması daha kolay olacaktır. Dışkılama sırasında istemiyorsa yanına girilmemeli, rahat etmesi sağlanmalıdır. Bu rutin, bir düzen elde edene kadar kararlılıkla uygulanmalıdır. Kabızlık sorununu da ilerlemeden çözmek daha uygundur. Ancak bu her zaman mümkün olmaz. Sorun aşılamadığında çocuk doktorunuza danışarak muayenesini yapmak ve diyeti kontrol ederek, gerekli tedavileri planlamak uygun olacaktır.
Dr. Sabahat Karakaşlılar
No Comments