Bursa

Müzik Kültürü Geleneğimiz Gezekler

18 Ekim 2017

Bu yazımda sizlerle Bursa müzik kültürünün önemli bir parçasını oluşturan, Osmanlı’dan günümüze süregelen geleneksel gezekleri paylaşmak istiyorum. Gezek, çeşitli meslek grubu ve ekonomik yapıda insanın, saz ve söz üstatlarının bir araya geldiği; haftanın bir günü gezek üyelerinden birinin evinde toplanılıp belli bir program ve düzen içerisinde şarkıların söylendiği müzikli sohbet toplantılarıdır.

Gezek kültürü, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen Somut Olmayan Kültürel Miras Çalışmaları kapsamında Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Başkanlığı’nda oluşturulan Somut Olmayan Kültürel Miras Tespit Kurulu tarafından teklif edilerek, Geleneksel Sohbet Toplantıları adı altında 2010 yılında Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanterine kayıt edilmiştir.

Geçmişin geleceğe aktarılabilmesi adına gelenek ve göreneklerimizin yaşatılması önemlidir. Bu çerçevede önemli bir akış sağlayan dostluk, yardımlaşma, sanat bilinci içeren gezekler bakalım nasılmış?

Gezek yapılacak evin kapısına, camına ya da dışarıdan görülebilecek uygun bir yere kırmızı fener asılır. Bu sayede hem üyeler evi kolay bulur, hem de dışarıdan misafir olarak katılmak isteyenlere bir davet oluşturur. Gezekler en fazla kırk üyeden oluşur ve her hafta bir üyenin evinde toplanılır. Şehir dışında ya da dış bir mekanda yapılanına ise ‘Dış Gezek ‘ denir. En çok kırk üyeden oluşunca da bir sezon da kırk hafta sürer. Genelde üyeler erkek olmakla birlikte zamanla kadınlar da katılmıştır. Ev sahibinin uygun gördüğü kişiler davetli olarak da gelebilmektedir.

Her gezek grubunda bir başkan, yardımcıları ve üyeler vardır. Herkesin de kendine ait bir görevi. Hanendeler de düzeni sağlar. Gecenin akışı şu şekilde işler: Açılış konuşmalarından ve sohbetlerden sonra gece başlamadan katılımcılara söylenecek şarkıların listesi dağıtılır. Sohbetlerde siyasi, dini ve iş konularının yer almamasına dikkat edilir; müzik önceliklidir. Her gezek programı için bir makam seçilir. Parçalar o makamdan seçilip icra edilir ve çalınır. Gezekte iki temel bölüm vardır. İlk bölümde fasıl, ikinci bölümde solo parçalar yer alır. Fasıl bölümü bitince ev sahibi ikramlarını yapar, konuşmalar yapılır. Solo bölüme geçince ilk solo parçayı ev sahibi icra eder. En son bölümde oyun havaları çalınır, ardından söylenen gezek final parçası ile gece sona erer. Hem ruhlar dinlenmiş, şenlenmiş, hem eski bir gelenek devam ettirilmiş, hem de haberleşilmiş olunulur.

Zeki Müren, İnci Çayırlı, Recep Birgit, Cahit Peksayar, Erdinç Çelikkol, Müzeyyen Senar, Yıldırım Gürses, Burhan Dikencik, Serdar Kaşıkçılar, Selahattin Dacı (Neyzen), Santuri İbrahim, İzzet Gerçeker (Hoca-Tanburi), Yaşar Kızılay (Hoca), Niyazi Derindere (Kanuni), Topal Niyazi (Hanende), Musa Kumral (Udi), Necmi Derindere (Ritim) Bursa gezeklerinde yetişmiş ya da etkilenmiş, şehrimizin güzide sanatçılarıdır. Bursa’da faal durumda 6-7 adet gezek bulunmaktadır.

Müzik kültürü geleneğimizin devam ettirilmesi dileğimle kapanışı üç Bursa türküsü ile yapalım.

Bursalı Türküsü

Yeşil Bursa’nın gülüsün
Gönlümün bülbülüsün
Seni candan severim
Sen benimsin, ömrümsün
Aman canım Bursalı
Gel kaçalım bu Salı
Yeniyol’un güzeli
Kaçma benden gel beri
Aşkınla ben yanarım
Seni sevdim seveli
Nakarat
Gel üzme artık beni
Bekler gördüm hep seni
Güzelsin sen canımsın
Bursa’nın tek gülüsün

Sarı Mustafa

Fese bak fese ne kadar da al
Ne güzel belindeki morlu şal
Demedim mi ben sana burda kal
Kalamaz ne çare eli şanlıdır
Burma bıyıklı delikanlıdır
Entarisi ala benziyor
Şeftalisi bala benziyor
Benim yarim sana benziyor
Olamaz ne çare eli şanlıdır
Burma bıyıklı delikanlıdır
Sol böğründe kurşun yarası
Annesinin bir tanesi
Kuzgunluk’un merdanesi
Olamaz ne çare eli şanlıdır
Burma bıyıklı delikanlıdır

Zeytinyağlı Yiyemem

Zeytinyağlı yiyemem (aman)
Basma (da) fistan giyemem
Senin gibi cahile
Ben efendim diyemem (aman)

Kaldım duman içi dağlarda
Sevgili yarim nerelerde

Kara üzüm asması
Yeşil olur yazması
Ben yarimden ayrılmam
Kara yazı yazması

Kaldım duman içi dağlarda
Sevgili yarim nerelerde

Asmadan üzüm aldım
Sapını uzun aldım
Verin benim yarimi
Annemden izin aldım

Kaldım duman içi dağlarda
Sevgili yarim nerelerde

Nihan Deveci

BEĞENEBİLECEĞİNİZ İÇERİKLER

No Comments

Cevap Yaz

Yazı: Pembeden Yeşile Bütünlük | Yazan: İrem Savaş
Girne Antik Liman
Girne Antik Liman
Öykü: Umarım Bu Gece Öldürülmem | Yazan: Didem Çelebi Özkan