Haydi Çocuklar Aşıya!

“Haydi çocuklar aşıya!” dönemimizin güzel sloganlarından biridir; Zeki & Metin ikilisi ne güzel anlatmışlar.

Çocuk hekimliği pratiğimin en önemli kısmını oluşturmaktadır aşılar. Aşılanmak herkesin hakkıdır. Ölümcül olabilecek hastalıklara karşı korunmak ve bunu sağlayabilecek önemli bir güç olan aşılarla ilgili temel bilgilerden bahsetmek istiyorum.

Aşı, yaşamımızı olumsuz etkileyen, ciddi, kalıcı, bazende ölümcül etkileri olabilen, tüm dünyayı etkileyebilecek kadar kolay yayılan enfeksiyon etkenlerine karşı koruyucu amaçlı geliştirilmiş muazzam bir uygulamadır. Aşılamada istenilen, enfeksiyon etkeninin yapısında bulunan ve hastalık yapıcı etkileri ortadan kaldırılmış proteinlerin dışarıdan verilerek, o etkene karşı antikor dediğimiz koruyucu maddeler üretmesi ve tekrar aynı etken ile karşılaştırıldığında aynı antikor üretme yeteneğini hafızasında tutmasını sağlamaktır. Ancak aşılamada temel sorun, tıpkı hastalıkların tekrarlıyor olması gibi yaşam boyu bağışıklık sağlamaması ve bu nedenle belirli aralıklarla tekrarlanması gerektiğidir.

Aşı içinde aktif bağışıklığı sağlayan antijenler dediğimiz enfeksiyon etkeninin proteinlerinin yanında, sulandırma sıvısı, bazı koruyucu ve stabilize edici maddeler vardır. Bu maddeler sık olmasa da allerji nedeni olabilir.

Aşı, uygulandığı ülkenin hastalık yüküne, seyrine, miktobik dağılımına ve gerekliliğine karar vermeyi gerektiren zorlu bir araştırma sürecinden sonra yapılmaktadır. Öncelikle bu hastalığın o toplumdaki sıklığı ve topluma verdiği zarar araştırılır, yani bu konuda epidemiyolojik çalışmalar yapılır. Bu çalışma sonuçlarına göre her ülke veya bölge aşı programını kendi koşullarına uygun olarak planlar, gerekli durumlarda programda değişiklik yapar. Uygulanan aşının etkinliği yüksek olmalı ve yan etkileri ihmal edilebilir düzeyde olmalıdır. Toplumun aşılanması kararı alındığında hedef olabildiğince geniş bir kısıma uygulamak olmalıdır; çünkü hedef, sadece bireyleri hasta olmaktan korumak değil aynı zamanda hastalığın yayılmasını engellemek ve ortadan kalkmasını sağlamaktır. Geçmişe bakıldığında aşı uygulamasıyla çiçek, çocuk felci ve difteri gibi ölümcül veya sakat bırakan hastalıkların neredeyse tamamen ortadan kalktığını, ciddi salgınlar ve bunun sonucu ölüm ve kalıcı hasarlara neden olan kızamık hastalığının ise artık çok seyrekleştiğini görüyoruz.

Gelişen, değişen ve gittikçe küçülen dünyada yeni geliştirelen aşılar ile daha pek çok hastalığa karşı koruma sağlanmaya çalışılmaktadır.

Aşı ile korunmak, hepimizin hakkıdır.