Bursa

Bursa Bıçak Müzesi

18 Nisan 2018

Bursa Bıçak Müzesi

Şehrimizde Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı olarak çalışan, Bursa Kültürü’ne dair pek çok müzeye sahibiz. Her biri ayrı güzel, özenli ve bilgi verici. İlk olarak Hünkar Köşkü ile başladığımız müze turumuzda sırada Bursa Bıçak Müzesi var.

18. ve 19. yüzyıla ait iki eski Bursa konağını restore ederek mekan olarak kullanan Bursa Bıçak Müzesi, Bursa bıçak kültürü tanıtıyor.

Ulaşım

Müzeye ulaşım oldukça kolay; Heykel’de, yüzünüzü Uludağ’amıza dönüp Kent Müzesi’nin sol tarafından düz çıkarak ulaşabilirsiniz.

Bursa Bıçak Müzesi

Bursa Bıçak Müzesi

İki bölümden oluşan müzenin bir bölümünde bıçak çeşitleri sergileniyor. Ahi
geleneği mankenlerle temsil edilirken bir de dijital bıçak tasarımı odası bulunmakta.

Diğer bölümde ise Bıçak Tasarım Yarışması’nda derece almış tasarımlar, bıçağın yapılış aşamaları, eski zamanlardan bir bıçakçı
dükkanı canlandırması, Bursa’nın ünlü bıçakçılarıyla ilgili bilgiler yer alıyor.

 
Bahçede bulunan satış biriminden çeşit çeşit bıçak satın alabilirsiniz. Kişiye ve firmalara özel tasarım
yapabiliyorlar.

Bursa Bıçak Müzesi Ziyaret Saatleri

Müze pazartesi günü tatil, diğer günlerde mesai saatleri içerisinde gezebilirsiniz.

Her cumartesi saat 16.00’da Bursa’mızın ayrı bir değeri olan Kılıç-Kalkan halk oyunları gösterisini bahçelerinde halkla buluşturuyorlar.

Şehrimizin kültürel ve sanatsal değerlerinin korunması ve geliştirilmesi, bıçak üretimi yapan küçük ve
orta ölçekli üreticilere destek olmak amacıyla Bursa bıçakları tasarım yarışması düzenlenmektedir.

Bursa bıçaklarını ülke geneline ve dünyaya tanıtmayı, Bursa bıçaklarının aranılan marka özelliğini
sürdürmeyi hedefleyen yarışmanın Ekim 2017’de altıncısı düzenlenmiştir.

Gelelim Bıçağın Hikayesine

Tunç devrinde insanların kendilerini korumak, avlanmak ve el aleti olarak kullanmak için çakmak taşlarının iki tarafını yontup keskinleştirmeleriyle bıçak ortaya çıkmıştır.

Bronz ve demir çağlarında metal bıçaklar, Roma döneminde de ilk çelik bıçak yapılmıştır.

Bursa’nın 1326 yılındaki fethinden sonra Hisar Bölgesi’nde yapılan imar faaliyetleri içerisinde yer alan
Orhangazi Hamamı’nın diğer adının Bıçakçılar Hamamı olması bıçakçılık mesleğinin o tarihlerde de
ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.

1544 yılında Emir Han’da çıkan yangını anlatan kayıtlarda tek bu handa 38 adet bıçakçı dükkanının bulunduğu bilgisini edinmekteyiz.

Osmanlı Ordusu’nun giderek büyümesiyle birlikte kılıç ve kama gibi silahların yapımı ön plana çıkmış; bu durum başta
Bursa’nın, sonrasında da Yatağan, İstanbul ve Filibe’nin üretim merkezi olmasını sağlamıştır.

15.ve 16. yüzyıl Osmanlı tahrir defterleri, bütün Balkan şehirlerinde başlıca el sanatlarının, Osmanlı zamanı
Bursa’sındakiyle aynı çeşitlilik ve örgütlenme biçimini gösterdiğini belgeler.

Beyazıt ile Timur arasındaki savaşa katılan yaklaşık 70 bin Osmanlı askerinin kılıç, kama, hançer gibi silahlarının hepsi Bursa’da yapılmıştır.

Zaman içerisinde Balkanlardan Anavatan’a göç başlayınca sanatkar evlatlarını
kucaklayıp, bıçakçılık daha da gelişim göstermiştir.

1913 yılında yapılan sanayi sayımı belgelerinden tüm Hüdavendigar ilinde (Bursa’da) 100’ün üzerinde bıçakçı dükkanı olduğu, yıllık bıçak üretiminin ise bir milyonu aştığı bilgilerini edinmekteyiz.

Bıçakçılar Ahiliğin bir kolu olan lonca teşkilatına üyeydiler. Yamak-çırak-kalfa-usta hiyerarşisi içerisinde meslek süregelmiştir.

Bursa Bıçağı


Bursa Bıçağı

 
Bursa bıçakçılığı Bursa’nın ruhuyla o kadar bütündür ki Cumhuriyet bayramı törenlerinin vazgeçilmez grupları arasında yer alır bıçakçılar. Kortej yürüyüşlerinde öküz arabasının üstünde destereci, bıçakçı ustaları ve kalfaları olur, balyozla demir döve döve Heykel’den Setbaşı’na uzanan bir gösteri
sergilerlerdi. Arabanın etrafında yapılmış kılıçlar, kamalar, bıçaklar…

Bursa kılıç kalkan halk oyununun ana enstrümanını üreten Bursa bıçakçıları bu döneme kadar yan yana yürüdükleri Bursa Kılıç Kalkan Halk Oyunu ekiplerinden 1953 yılında ayrılmak zorunda kalırlar. Çünkü 1953 yılında oluklu, yivli bıçak ve benzeri aletlerin yapımının yasaklanması yasası sonucunda bıçakçılar kortej dışı kalır. Bu yasakla Bursa’ya özgü yivli-oluklu Bursa Bıçağı üretimi son bulur. Tasarımlarda değişiklik yapılır ve silah özelliğinden arındırılır.

2007 yılı itibariyle Bıçakçı Odası’na kayıtlı 148 esnaf, sanatkar Kayhan Çarşısı’nda, bir kısmı ise Zafer,
Yavuz Selim ile Duaçınarı mahallelerinde faaliyet göstermektedir.

❗️BURSA BIÇAĞINI ÖZEL KILAN MAHİR USTALARIDIR.

Bursa Bıçağı

• Bursa bıçağının sırt kısmı, en uca kadar hafiften süzme olarak incelir.

• Namlunun son ucu sapla buluştuğu yerde düzgün durur.

• Namlu ile sapın birleştiği noktada kesim hatası olmaz.

• Sapta yarık ve çatlak oluşmaz.

• Bursa bıçağı keskindir.

• Demir damga ile her bıçağın üzerinde ustasını gösteren bir işaret ya da ad basılır. Şeref levhası da denen bu işaretler bıçağın markasıdır aslında.

Bıçakçılık, Bursa’da yatağan, pala, saldırma, kılıç, kama, hançer, balta gibi iri çeşitlerle başlamış ve uzun müddet bu şekilde devam etmiştir. Yeniçerilikten sonra gitgide boyları kısalan bu çeşit kesici aletler, yerlerini Bursa’da günümüzde üretilen bıçak çeşitlerine bırakmışlardır:

* Merasim Kılıcı
* Özel Bıçak ve Kılıç
* Kılıç Kalkan Halk Oyunu Kılıcı ve Kalkanı
* Kafkas Oyunu Bıçağı
* Pasta-Börek Bıçağı
* Testere
* Av Bıçağı
* Meyve Bıçağı
* Döner Bıçağı
* Et-Tavuk Satırı
* Masat
* Ekmek Bıçağı
* Çakı
* Soğan Bıçağı
* Kasap Bıçağı
* Pastırma-Peynir Bıçağı

Şehir dışına giderken ya da şehir dışından gelenlere hediye olarak çoğunlukla alınan kestane şekeri, ipek ürünler ve havlunun yanına bıçağımızı da ekleyelim. Evimize bıçak alırken genel züccaciye markaları yerine yerel bıçakçılarımızdan alışveriş yapalım. Bursamızın değerlerine sahip çıkalım.

Nihan Deveci

BEĞENEBİLECEĞİNİZ İÇERİKLER

2 YORUMLAR

  • Yanıtla Tayfun Yenice 17 Aralık 2020 at 07:24

    Harika bir yazı olmuş, çok teşekkürler.

    • Yanıtla Nihan Deveci 17 Aralık 2020 at 09:29

      Sağolun. Sağlıklı günler.

    Cevap Yaz

    Yazı: Pembeden Yeşile Bütünlük | Yazan: İrem Savaş
    Girne Antik Liman
    Girne Antik Liman
    Öykü: Umarım Bu Gece Öldürülmem | Yazan: Didem Çelebi Özkan