Elektriğin Efendisi: Tesla

Merhaba, dergimizi yayınlandığı ilk günden itibaren takip ederek okuyan ve her geçen gün aramıza yeni katılan, katılmaya da devam eden tüm yazar ve okurlarımız.

Bu haftaki yazımda sizlere, zamanının ötesinde bir dahi olan Tesla’dan bahsetmek istiyorum. Dünyadaki en önemli 3 bilim insanı arasında yer almaktadır. Tabi ki tüm bilim insanları bizim için ayrı ayrı değerli. Fakat Tesla’nın farklı bir yaşam öyküsü var.

Başarılarla dolu, bir o kadar da hazin bir yaşam öyküsü…

Tesla kendisini insanlığa adayan bir bilim insanı. 700’ün üzerinde buluşu olan fakat bunların çok azına patent alan bir insan. Para ve şöhret peşinde koşan bir ticaret adamı değil, bilim peşinde koşan bir mucitten bahsedeceğim sizlere.

Tesla’nın Hayatı

Tesla, 9 Temmuz 1856 yılında Hırvatistan’da doğmuş. Hırvatistan’da doğmasına rağmen Tesla, bir Sırp. Küçük yaşlarından itibaren düşünen, hayal eden başarılı bir öğrencilik hayatı geçirmiş. Yaşı küçük olmasına rağmen çok ağır makaleler okumuş. 7 dil biliyormuş. Üniversiteyi bitirdikten sonra bir telgraf ofisinde şef elektrikçi olarak işe başlamış.

O zamanlar doğru akım sistemi kullanılıyordu. Doğru akım (DC) elektriği verimli bir şekilde iletmiyor ayrıca doğru akımla elektriğin iletilmesi için elektrik kablolarına ihtiyaç duyuluyordu. Bu da Tesla’yı rahatsız eden bir durumdu. Elektriği daha verimli ve kolay kullanabilmek için saatlerce düşünürdü. Bir gün arkadaşıyla birlikte parkta, Goethe’nin Faust’unu okurken, birden okumayı kesip eline sopa alarak yere bir şeyler çizmeye başladı. Adeta kendinden geçmişcesine çizdi.

Çizdiği şey şu an tüm elektrik motorlarında kullanılan, dönen manyetik alanın şemasıydı. O, manyetik alanın şemasını bulmuştu bulmasına ama bu buluşunun değeri o dönemde anlaşılamamıştı. Ne maddi ne manevi bir karşılık göremedi.

Daha sonra ilk işinden ayrılıp Edisson’un yanında işe başladı. Diğer işine göre daha iyi bir konumda olmasına rağmen hayalindeki iş bu değildi. Onun hayalleri çok büyüktü.

Tesla & Edisson

Tesla, Edisson’un yanında çalışmaya başladığı zamanlarda Edisson ampülü yeni icat etmişti. Ve elektriğin taşınabilmesi için bir sistem geliştirmeye çalışıyordu. O sırada Tesla’nın başarısı da gözünden kaçmamıştı. Tesla’ya bir sistemdeki sorunu çözmesi karşılığında 50 bin dolar teklif etmişti. Ayrıca bu sorunu halledebilmesi için çok kısa bir süre vermişti. Tesla ise bu süreden daha az bir zamanda sistemdeki sorunu çözdü. Fakat bu başarısına rağmen hak ettiği parayı Edisson Tesla’ya vermedi. Adeta dalga geçer gibi; “Sen hiç, “Amerika Rüyası” hayali nedir, bilmiyor musun?” diyerek onunla dalga geçti. Bunun üzerine Tesla işten ayrıldı.

Çok zor zamanlar yaşadı. Hatta geçinebilmek için Western Union Şirketi adına çukur kazıcılığı bile yaptı.

Tesla hayalindekileri gerçekleştirebilmek, Alternatif Akım (AC) patentini alabilmek için mali desteğe ihtiyaç duyuyordu. Kazı yaparken bir gün çok güzel bir haber aldı. Çalıştığı şirket sahibi Alternatif Akım projesine yatırım yapacağını duyurdu. Şirket, Tesla’nın AC akım patentini alması için gerekli yatırımı yaptı. Bunun üzerine Tesla hiç zaman kaybetmeden çalışmalarına başladı.

Bu olaydan sonra adeta Tesla’nın hayatı değişti. AC akımla çalışan motor ve alternatif akımı sağlayan jenaratör patentini aldı. Giderek ismini daha çok duyurdu. Bu da Edisson’la onu karşı karşıya getirdi. Edissonun DC’si ile Tesla’nın AC’si sürekli bir savaş halinde oldu. Kazanan ise hep Tesla oldu. Belli bir zaman sonra Edisson da Tesla’nın AC’sine dayanamayıp pes etti. Çünkü o zamanlar birçok insan sokaklarda (DC) doğrusal akım devrelerinin kalın ve uzun kablolarına çarpılıp hayatını kaybediyordu.

Tesla’nın Buluşları

Floresan lamba, neon lamba, kablosuz elektrik, otomobillerde kullanılan hız göstergesi, bobin, robotlar, kozmik dalgalar, uzaktan kumanda, radyo, radar, ateşleme sistemi, Niagara şelalesinden hidroelektrik santralleriyle elektrik üretimi, elektron mikraskopu, elektrik silahı, osilatör ve daha haberdar olmadığımız birçok icat…

Patentlerine Başkaları Sahip Çıktı!

Radyo’yu bulan Marconi değil Tesla idi. Marconi Tesla’nın yanında çalışan bir öğrenciydi. Çalıştığı süre boyunca Tesla’nın birçok patentine sahip çıkmıştır. Tesla ise bu duruma sesini çıkarmamıştır. Bir röportajında; “Marconi iyi bir dost. 17 adet patentimi kullanıyor. Bırakın devam etsin,” demiştir. Tesla için bunlar önemsizdi onun için önemli olan sınırsız enerjiyi bulup insanların bundan ücretsiz yararlanmasını sağlamaktı.

Yine radarı bulan kendisi olmasına rağmen Robert Watson-Watt’ın ismini biliriz. Henry Ford arabalardaki ateşleme sistemi fikrini Tesla’dan çalmıştır.

Birçok buluşu olmasına rağmen Tesla’nın ismini çok az duymaktayız. Onda para hırsı yoktu. Nobel ödülünü bile reddetmiştir. 1909 yılında Marconi’ye radyoyu icat ettiği için verilen Nobel ödülü, Tesla öldükten sonra Marconi’den geri alınıp Tesla’nın adına hediye edilmiştir. Yaptığı çalışmalardan sonra Tesla’ya Edisson madalyosu bile verilmiştir.

Tesla, 86 yaşında bir otel odasında meteliksiz bir şekilde ölü olarak bulunmuştur.

Tesla, hayatı boyunca hep yokluk çekmiştir. Patentlerine sahip çıkıp milyarder olması gerekirken hep para sıkıntısı yaşamıştır. Hiçbir zaman bir iş adamı gibi davranmamış, insanlık yararına icatlar yapabilmek için çalışmıştır sadece.

Zekası zamanının ötesindeydi. Eşsiz ve sıra dışıydı. Hayal eder ve hayal ettiği her şeyi 1 kere deneyerek yapardı. Ketıl, buzdolabı gibi icatlar yaparak zengin olabilecekken daha karışık, büyük işler için kafa yordu. Günde iki saat uyku uyuyarak sağlığının bozulmasına sebep oldu. Hayatı boyunca çalıştı, buluşlar yaptı. Hak ettiği değeri görmedi. 86 yaşında bir otel odasında meteliksiz ve tek başına ölü bulundu.

Elon Musk, Arabasının Markasına Tesla İsmini Koydu.

Elon Musk, meşhur elektrikli arabasının markası olarak Tesla ismini tercih etmişti. Bu bir tesadüf değildi. Özellikle seçmişti. Çünkü elektrikli arabaya elektriğin efendisinin ismini vermeliydi. Hayatı boyunca hak ettiği değeri görmeyen Tesla’yı kendince bu şekilde onurlandırmıştı. Bu sayede, Tesla ismini duymayanlar duymuş, unutanlar yad etmişti. Nitekim Elon Musk’ın arabasından sonra Tesla ile ilgili bir çok kitap yazıldı.

Tesla’ya Teşekkür…

Elektiriğin efendisi Tesla, sana tüm kalbimle teşekkür ederim. Senin de dediğin gibi; “Bırakın, gerçekleri gelecek söylesin ve herkesi eserlerine ve başarılarına göre değerlendirsin. Bugün onların olsun; ama uğrunda çalıştığım gelecek benimdir.”

Çiğdem Mertoğlu