Kontrolcülük

Her canlı dünyaya geldiğinde hayata tutunmaya çalışır. Hayvanlar bunu içgüdüsel olarak yaparlar ve her şartta hayatta kalmaya çalışırlar. İnsanlar ise yaşamın ilk yıllarında bilinçsizce ve etrafında yetişkinlerin de koruma desteği ile bunu yaparken, sonraki yıllarda bilinçli ve akılcı bir biçimde yaşamaya devam ederler. Hayatı tam anlamıyla, mümkün olan en doyumlu şekliyle yaşamaya çalışanlar ise her zaman dile getirdiğim gibi bilinç yanında farkındalığı da yüksek olanladır.

Hayatı kontrol etmek de her canlının güvende olması ve hayatını sağlıklı geçirmesi için olmazsa olmaz bir unsurdur. Hayatı etkin ve kaliteli bir çaba ile kontrol eden insan kendi şartları içerisinde yaşayabileceği hayatın en iyisini yaşar çünkü karşısına çıkabilecek engelleri öngörerek gerekli tedbirler çerçevesinde atar adımlarını. Mümkün olduğunca sakınır yanlış adımlardan. Tabii ki uzun hayat yolunda uyguladığı yanlış kararları olabilir ama bu kontrolcü kişiliği ile, karşı karşıya kaldığı zararın mesajını çok kısa sürede alır. Pişmanlık duygusuna fazla kapılmamak şartıyla bu durum da bireyin hayatını kolaylaştırır. Yanlışı devam ettirmez ya da tekrarlamaz.

Bu aşamaya kadar kaliteli yaşamın anahtarlarından olan kontrol etme duygusu, belli bir aşamayı geçince yıkıcı hale gelebilir. Hem kişinin kendine hayatı zorlaştırır hem de ilişkilerini çıkmaza sokabilir.

Hayatı Zorlaştıran Kontrol

Kontrolcü kişiliğe sahip birey, kendini kontrole fazla kaptırınca geleceği gerektiğinden fazla düşünmeye başlar. Ya şöyle olursa, ya böyle olursa… diyerek çok küçük ihtimallerin sonuçları düşünceleri içerisinde boğulmaya başlar. Yarının güvencesini fazla düşünmekten bugünün güvenli hayatının tadını çıkaramaz.

Hayati önemi olmayan, kontrol edilmediğinde ya da yanlış yapıldığında çok da önemli bir kötü sonuç getirmeyecek ayrıntılar vardır hayatta. Aşırı kontrolcü kişiler her daim bu detayları da kontrol etmek isterler. Bu da insana çok fazla yorgunluk yükler. Hayatın gençlik yıllarında bireyi çok da etkilemeyen bu durum zaman geçtikçe çok yıpratıcı bir hal alır.

İlişkileri Etkileyen Kontrol

Doz aşımına uğramış kontrole kendini güdülemiş insanların yakın çevre ilişkileri ve iş hayatındaki ilişkileri bu durumdan etkilenir.

Fazla kontrolcü kişiler, yakın çevresinde herkesin kendisi gibi kontrolcü olmasını bekler. Bu beklentisi de her zaman karşılık bulamaz, bu sefer de kişi çevresini tamamıyla kontrol etmeye güdülenir. Bu durumda da çatışmalar kaçınılmaz olur. Çatışmalardan kaçınmak için kontrolcü kişiliğin kontrol altına alınması gerekir. Bunun da çıkış noktası, herkesin her şeye verdiği önemin aynı olamayacağının kabulüdür.

İş hayatında da fazla kontrolcü kişiler ilişkilerinde sorun yaşarlar. Özellikle de lider konumdaysa… Kontrolde gerekli olan aşamanın üzerine çıkmış bireyler, bir tek sonucu değil tüm süreci kontrol etmek isterler. İş hayatında sürecin birkaç yolu olabilir ama kontrolcü lidere göre tek bir yol varsa, o yolun uygulanıp uygulanmadığını sürekli kontrol eder. Bu durumda sonuç ve verim değişmemesine rağmen sürece sürekli müdahale, iş ortamında huzursuzluk ve hatta yıldırma ile sonuçlanır. Bu da bu liderin kimse ile çalışamaması durumunu doğurur.

Kontrolcülüğü Kontrol Etmek

“Kontrol etme” durumunu gereksiz fazlalaştırdığını fark eden bireyler çok da zor olmayan birkaç adımla kendilerini “faydalı kontrol etme” seviyesine getirebilirler.

Her şeyden önce durumun kendilerine zarar verdiğini fark etmeli ve kabul etmeliler. Daha sonra da hayatta nelerin kontrol etmeye değer olduğunun, nelerin kontrol edilmemesinde bir sıkıntı çıkmayacağının ve nelerin kontrolünün ilişkilerini harap ettiğinin ayrımını yapıp davranışlarını buna göre düzenlemeleri gerekir.
Bu durumda, kontrolü kontrol altına alarak tedbirli, huzurlu ve güzel bir hayat yaşanabilir.

Nalan Erpolat