Kültür & Sanat

Başka Bir Yaşam Mümkün | Arazi Sanatı

1 Temmuz 2020
Yazı: Başka Bir Yaşam Mümkün- Arazi Sanatı | Yazan: Pelin Erem


Mehmet Ali Uysal, Pince à Linge, Chaudfontaine Belgium

Hızla akıp gidiyor zaman
En durgun suda bile
Dost mudur, düşman mıdır?
Sabırla bekleyene
P.E.

Seyahat etmenin en güzel yanı başka hayatlarla tanışmak. Varlığından haberdar olunmayan hayatlar.

Bolivya’dan döndüğümde sahip olduklarım için şükranla doldum. Performans sanatlarıyla ve heykellerle bezenmiş renkli Avrupa sokaklarında yürürken ülkemde de sanatla çevrili olmayı düşledim.

Var Bir A-normallik

İmrenmemek elde mi? Sanatla kuşatılmak insanların “normali” olmuş. Bakmaya doyamadığınız mimari tasarımlar, göz alıcı peyzajlarla, estetikten alınan hazzın doruklarında bir şehir yaşantısına sahipler.

İnsanın doğası gereği her yeni karşılaşma, kendi yaşantısıyla kıyaslamalara gebe. “Böyle bir hayata doğabilirmişim!” farkındalığı bir hediye. Hissedilmesi muhtemel pozitif ve negatif duyguların tamamı, yeni tanışıklıkların göze alınmış sonuçları.

Kelebek Etkisi

Bilmediğin bir şeyin eksikliğini duyabilir misin? Seyahatlerde başka hayatların tadına bakayım derken yepyeni güzellikler keşfediyorsun.

Sonra da diyorsun ki; “Güzellikler paylaştıkça çoğalır.”

Dillendirdiğin düşünceler yavaş yavaş başka akıllara girip onları kurcalamaya başlıyor. Ektiğin tohumlar merakla büyüyor. Bir de bakmışsın etrafında çiçekler açmış. Çıktığın bir seyahat, dile getirdiğin bir düşünce kelebek etkisi yaratmış.

Tam da bu nedenle, taşı toprağı altın ülkemde daha sık görmeyi arzuladığım Arazi Sanatı’ndan bahsetmek istiyorum. Kim bilir, belki sen de burada okuduklarını bir başkasına anlatırsın.

Arazi Sanatı (Land Art)

İnsanın doğayı taklitiyle başlayan sanat yolculuğu zaman içerisinde doğayla mücadele etmekten doğayla bir olmaya varana dek farklı şekiller aldı.

1960’lı yıllarda Kuzey Amerika’da çevreci hareketlerin ve eşitlik arayışındaki sivil toplum örgütlerinin etkisiyle Arazi Sanatı’na yönelen sanatçılar oldu. İnsanın doğayla etkileşime geçmesi, çevre duyarlılığının yükselmesi hedeflendi.

Sanatçılar doğayı görünür kıldılar, çevre bilincine dikkat çektiler. Doğada rastlanan tarihsel kalıntılara yönelik merak Arazi Sanatı’na duyulan ilgiyi perçinledi. Sanatçılar geleceğe miras bıraktıklarımızı sorgulayarak “Başka bir yaşam mümkün,” dediler.

Bu yönelim aynı zamanda anti-kapitalist bir görüşün de eseriydi. Statükocu ve elitist olarak görülen müze ve galerilere alternatif bir mekân yaratmak, sanatı metalaşmaktan kurtarmak amaçlanıyordu.

Sanatsal Topografi

Arazi Sanatı’nda tuvalin yerini doğanın kendisi alır. Göller, çöller, kumsallar, dağlar birer tuval olarak kullanılır. Böylece yeni sanatsal topografiler oluşturulur. Mekân, yeryüzünün ta kendisidir. Sanatçının üretimi atölyesinin dışındadır.

Sanatçılar Art Povera’da olduğu gibi taş, toprak, kil, kum, yaprak, buz, odun, su gibi çok sayıda doğal malzemeden yararlanır. Çoğunlukla Minimalizm’i anımsatan sade ve geometrik şekiller açığa çıkar.

Zaman Manzaraları

Arazi Sanatı’nın en önemli özelliklerinden biri zaman içinde uğradığı değişim ve dönüşümdür. Aynı eseri bir saat arayla gören iki kişi, birbirinden farklı görüntülerle karşılaşabilir, hatta eseri olduğu yerde bulamayabilir. Yaşanan değişim ve dönüşüm kimi zaman yok oluşla sonuçlanır.

Üretilen eser fiziksel olarak kalıcı olmasa da Kavramsal Sanat’ta olduğu gibi fotoğraflanarak veya video çekilerek sergilenebilir. Yapıtın kendisi kadar oluşum süreci de önemli bir rol oynar. Bu yönüyle Süreç Sanatı ve Performans Sanatı’yla da ilişkilidir.

Arazi Sanatı farklı adlandırmalarla dallanıp budaklanır. Örneğin; “Ekolojik sanat” doğaya iyileştirici müdahaleler yaparken, “Toprak Sanatı” taş, toprak, kum gibi doğal malzemelerin galeri alanlarında sergilenmesiyle ortaya çıkar.

Destek Şart

Dünyada bu alanda eserler veren çok sayıda sanatçı vardır. Robert Smithson, Walter de Maria, Alice Aycock, Andy Goldsworthy, Richard Long, Nancy Holt, Jan Dibbets bu sanatçılardan en çok bilinenleridir.

Türkiye’de de sayıları kısıtlı olmakla birlikte bu alanda eser veren kıymetli sanatçılarımız var. Bu sanatçılar arasında Mehmet Ali Uysal, Mehmet Kavukçu, Yücel Dönmez, Ayşe Erkmen, Varol Topaç gibi isimler bulunuyor.

Ülkemizde Arazi Sanatı’yla daha fazla karşılaşabilmemiz için galerilerin, koleksiyonerlerin ve devletin satın alınması mümkün olmayan bu çalışmalara destek vermesi gerekiyor.

Arazi Sanatı doğal güzelliklerle buluşunca turistik ilgi odakları oluşturacaktır. Finansman sağlandığı takdirde farklı sanatçıları bir araya getirecek büyük projelere imza atılacaktır.

Hayat boyu sanatla sarmalanmanız dileğiyle…

Pelin Erem

BEĞENEBİLECEĞİNİZ İÇERİKLER

No Comments

Cevap Yaz

Yazı: Pembeden Yeşile Bütünlük | Yazan: İrem Savaş
Girne Antik Liman
Girne Antik Liman
Öykü: Umarım Bu Gece Öldürülmem | Yazan: Didem Çelebi Özkan