Saraybosna – 1

Her insanın gitmeyi hayal ettiği, orada olmayı istediği yerler vardır. Çok şükür ki kendi hayallerimdeki yerlere gittim ve oralarda çok mutlu oldum. Bu yerlerden biri Saraybosna, özelinde Mostar’dı. Öyle istemişim ki birkaç kere gitmek nasip oldu 😉 Dünya büyük, gidilecek yer çok. Yeni yolculuklara kısmet diyelim.

Bey Sarayı

Sarajevo – Saraybosna şehri ismini Osmanlı zamanında vadiyi bütün haşmetiyle, geniş açıyla gören Bey Sarayı’ndan almaktadır. Eski zamanlarda Sarayova olarak anılmaktaydı. Seher-Cehaja Köprüsü‘nden karşıya dağa baktığınızda neden bu adın verildiğini anlıyorsunuz. Günümüzde eskise de Saray Otel bu manzaraya hakim konumda hizmet vermekte.

Bağımsız Bosna-Hersek

1463 yılında Fatih Sultan Mehmet zamanında fethedilip, sancak statüsünde başlayıp sonrasında eyalet statüsüne yükselen Bosna’da Osmanlı egemenliği 1878 Berlin Antlaşması’na kadar devam etmiştir. Bölgede o günlerin izleri-etkisi halen görülmektedir. Devamında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yönetimi, Yugoslavya ve çok acı, vahşet dolu bir savaşla ulaşılan Bağımsız Bosna-Hersek.

Saraybosna Nüfus Dağılımı

Saraybosna’da nüfus sıralamasına göre Boşnak, Sırp, Hırvat ve az sayıda Yahudi yaşamaktadır. Çoğunluk Boşnaklarda olmasına rağmen bunu ortaya çıkarmamak için düzgün bir nüfus sayımı yapılmamakta, yapılan sayımlar çok geç açıklanmaktadır.

Toplu Mezarlar ve Mavi Kelebekler

1 Mart 1992’den 14 Aralık 1995 yılına kadar süren savaşta yaklaşık olarak (yaklaşık diyoruz çünkü toplu mezarlar gün yüzüne çıkıyor) 100.000 ila 300.000 kişi öldü; 2.000.000 kişi evinden uzaklaşmak zorunda kaldı. Bu savaşta hayatlarını kaybeden sivil-asker tüm şehitlere rahmet diliyorum. BM tarafından güvenli bölge ilan edilen, Hollandalı askerler tarafından korunulan Srebrenitsa’da 11 Temmuz 1995 gününde Sırp Çetnikler tarafından yapılan katliamın ardından geçen yıllarda çok sayıda toplu mezar bulunmuştur. Bulunmaları da mavi kelebeklerin sayesinde olmuştur. Savaşın ardından ilerleyen yıllarda toplu mezarların olduğu yerlerde toprağın yapısı değişmiş ve burada yetişen bitkilerin kokusu mavi kelebekleri cezbetmiş. Bu durum birkaç yerde tespit edilince oralarda kazılar yapılmış ve acı gerçek ortaya çıkmış. Her kazı yapıldığında çıkarılan cesetlere DNA testi uygulanarak analar- babalar evlatlarını bulup en azından başlarında dua edecekleri birer mezar yapmışlar.

 
Bir diğer büyük dram tecavüzler sonucu doğan kayıp nesil çocukları… Savaş ve tarih ayrı bir yazı konusu, anlatılacaklar uzun ve derin, bu yüzden gezi yazımıza geri dönüyorum.

Ulaşım, Saat Farkı & Hava Durumu

Saraybosna’ya Türk Hava Yolları ve Pegasus Hava Yolları’nın seferleri var. Ayrıca otobüsle ulaşım sağlayan tur şirketleri de var. Türkiye’den gidince saatlerimizi bir saat geri alıyoruz. Hava durumunu değerlendirirsek Türkiye’ye göre daha soğuk, daha çok yağışlı. Bir sefer gittiğimizde nisan ayıydı ve kar yağıyordu. En rahat gezme zamanı bence mayıs ortasında başlıyor.

Para Birimi

Para birimi Bosna Hersek Değiştirilebilir Markı (Convertible Marka) kısaca KM. Gittiğiniz gibi Başçarşı’da yer alan döviz bürolarında para değişimi yapmalısınız. Mağaza, lokanta ve marketlerde Euro geçmiyor. Eğer yanınızda KM yoksa sadece kredi kartı geçen yerlerden alışveriş yapabilirsiniz.

Hersek Kantonu’nda yer alan Mostar’a geçerseniz orada Euro geçerliliği daha fazla. Saraybosna’da yanınızda KM yoksa su bile alamazsınız. Ben yaşadım 😉

Konzum ve Avrupa’nın çoğu yerinde olan DM marketleri burada da var. Marketlerde ürün fiyatları bize mukabil. Yiyecek, içecek fiyatları uygun.

Şehiriçi Ulaşım

Avrupa’nın ilk tramvay hattına sahiptir Saraybosna. Şehiriçi ulaşımda taksiye alternatif olarak kullanabilirsiniz. Taksi fiyatları uygun.

Konaklama

Konaklama için yeni, modern bölgede büyük oteller var. Tarihi bölge Başçarşı civarında daha küçük oteller de mevcut. Bir de ‘sobe’ yazısını göreceğiniz kiralık odalar da mevcut. Otellerde konaklama eskiye oranla daha pahalı.

Coğrafya

Milyatska Nehri, Saraybosna’nın içinden nazlı nazlı akar. Yemyeşil İgman Dağları da şehri kuşatır. Bu yönüyle şehrimiz Bursa’ya da benzetilmektedir. Nehrin üzerinde Osmanlı döneminden kalma pek çok köprü bulunmaktadır. Bunlardan biri de Latin Köprüsü’dür. I. Dünya Savaşı’nın görünürdeki başlangıç nedeni olan Avusturya – Macaristan Veliaht Prensi Ferdinand’ın suikaste uğradığı yer.

Ziyaret Edilebilecek Noktalar

 
Latin Köprüsü’nün hemen yan tarafında 1. Dünya Savaşı Müzesi bulunmakta. Biraz ilerlediğinizde karşınıza çıkan Seher- Cehaja Köprüsü’nün bir tarafında Milli Kütüphane, bir tarafında İnat Evi (İnat Kuca) yer almakta.

İnat Evi, Boşnak inadının temsilidir 😉 Şu anda Boşnak yemeklerinin sunulduğu bir lokanta olarak hizmet vermektedir. Şehrin simge yerlerindendir. Gelelim hikayesine. Bosna, Avusturya-Macaristan yönetimine girdikten sonra yeni bir mimari yapılanmaya giriyorlar. Birçok devlet binası yapılmaya başlanıyor. Ancak nehrin kenarında oturan bir ev sahibi var ki evini vermiyor, “İnadım inat” diyor. Uzun zaman alan ikna çalışmalarının sonucunda yüklü miktarda altın ve evinin aynı şekilde nehrin karşı tarafına taşınması şartıyla meşhur İnat Kuca bugünkü yerini alıyor.

 
Karşı tarafında Milli Kütüphane yer alıyor. Milli Kütüphane, savaşta Sırpların ilk saldırdığı ve büyük zararlar verdiği yerlendendir. Bir milletin can damarını kültür oluşturduğu ve ana damarlardan birini kesmek için buradaki değerli eserler hedef alınmıştır. Burası ulusal arşiv ve Bosna’nın hafızasıdır. 1892-1896 yılları arasında inşa edilen kütüphanede altı milyon kitap, arşiv belgesi ve el yazması eser bulunmaktaydı. Çıkan yangınla büyük eser kaybı yaşandı. Savaş bittikten sonra TİKA (Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı) tarafından özüne uygun olarak yürütülen 18 yıllık tadilat sürecinden sonra hizmete açıldı. Açılışta Saraybosna Filarmoni Orkestrası konser verdi. Orkestra’nın en önemli özelliği savaş sırasında da seslerini dünyaya duyurabilmek ve halka moral vermek için icralarına devam etmeleridir.

 
Milli Kütüphane’nin hemen yanında yer alan aralıktan girdiğinizde Başçarşı başlar. Sonrasında Saraybosna’nın simgesi Sebil sizi karşılar.

 
Devamı için alttaki linki tıklayabilirsiniz:
Saraybosna [İkinci Bölüm]

Nihan Deveci