SenVeBen dergisinin Astronomi köşesindeki ilk yazımda sözde bilim “Astroloji”nin tarihinden bahsetmek istiyorum. Bugün hayatımıza, geleceğimize yön verdiği iddia edilen bu burçlar nedir, nasıl çıkmıştır ve neden bilimsel değildir onu açıklamaya çalışacağım.
İnsanlar gökyüzüne baktıklarında öncelikle korku ve merak duygusunun etkisi altına girmişlerdir. Daha Mezopotamya zamanında günlük işlerini kolaylaştırmak adına yıldızlardan faydalanmaya başlamışlar, gökyüzünü mitolojik kişiler ve hayvanlarla özleştirerek yıldız takımlarına bölmüşler, bunları da oraya tanrılarının koyduğuna inanmışlardır.
17. yüzyıla kadar gökküre bu şekilde 48 takıma ayrılmıştı, bugün ise kuzey ve güney yarımkürede olmak üzere 88 takım yıldızını saptayabiliyoruz.
Takımyıldızları
Bu takımlardaki yıldızların kesinlikle fiziki hiçbir bağlantısı yoktur. Sadece gökküre üzerinde -insan gözünün derinlik algılama yeteneği olmadığı için– tüm takımlardaki yıldızları aynı uzaklıkta görürüz. Büyük Ayı Takımyıldızı’nda yer alan bize en yakın yıldız 53 ışık yılı, en uzak yıldız ise 360 ışık yılı uzaktadır. Ya da Koltuk Takımyıldızı’ndaki yıldızlar 45 ışık yılı ile 700 ışık yılı arasında değişen uzaklıktadır. (Bir ışık yılı yaklaşık 10 trilyon kilometredir.)
Tabi ilk insanlar bu takımyıldızlarını; ürünlerini ekmek, bakımını yapmak ve biçmek için kullanmışlardır. Mesela Avcı Takımyıldızı gökkürede gözükmeye başladığında ekim zamanının geldiği haberini vermekteydi insanlara. Ya da kışın geldiği, Mısır’da Nil’in taşma mevsiminin başladığı habercisidir.
Modern astronomi de takım yıldızlarından faydalanır. Mesela Büyük Ayı ve Küçük Ayı takımlarından faydalanarak Kutup Yıldızı’nı bulmak çok kolaydır. Bu özellikle gemiciliğin gelişmesine ve insanların uzak denizlere korkusuzca açılmasına, yeni keşiflere neden olmuştur.
Burçlar Kuşağı
Ve ilk insanlar güneşin tutulum eksenini baz alarak 10 derecelik bir açı içindeki kalan takımyıldızları burçlar kuşağı olarak adlandırmışlar ve güneşin Koç ya da Akrep Takımyıldızında olduğunu söyleyerek kehanetlerine yani astroloji yorumlarına başlamışlardır.
❗️En ilginç ve topyekün yanlış olan nokta ise Mezopotamya’ya dayanan burçlar kuşağında aslında 12 değil 13 takımyıldızı bulunmasıdır.
Bu kuşaktaki Yılancı Takımyıldızı‘nı Astroloji gündemine almamıştır nedense? Nedense diyorum aslında o çağlarda çağına göre ileri bir teknolojide bunun göz ardı edilmesi mümkün değil ama Mezopotamya 60 tabanlı sayı sistemini kullandığı için 360 dereceyi tam sayıyla ancak 12’ye bölerek bu konuyu çözmüştür. Ve Yılancı Takımyıldızını Akrep Takımyıldızına katılmıştır böylece.
Biraz daha bilimsel yaklaşıp konuyu açmaya çalışalım.
Astroloji, Güneş’imizin her bir takımyıldızında otuzar günlük sürelerde bulunduğunu iddia eder. Her şeyden önce bu doğru değil.
Yay TY*’nda 32 gün,
Oğlak TY’nda 28 gün,
Kova TY’nda 24 gün,
Balık TY’nda 38 gün,
Koç TY’nda 25 gün,
Boğa TY’nda 37 gün,
İkizler TY’nda 31 gün,
Yengeç TY’nda 20 gün,
Arslan TY’nda 37 gün,
Başak TY’nda 45 gün,
Terazi TY’nda 23 gün,
Akrep TY’nda 7 gün,
Yılancı TY’nda 18 gün bulunmaktadır.
(*TY: Takım Yıldızı)
Bizleri etkilediği iddia edilen gezegenlerden Uranüs 1781 yılında, Neptün 1846 yılında keşfedilmiştir. Hatta Neptün keşfinden önce matematiksel olarak bulunan ilk ve tek gezegendir.
Ve en trajikomiği ve gülüncü ise Plüton’dur.
1930’da keşfedildikten 2006 yılına kadar güneş sistemimizin 9. gezegeni idi. Fakat Plüton’un da bulunduğu Kuiper Kuşağı’nda 1978’de Chiron saptandıktan sonra –lüton’un doğal uydusu olduğu anlaşılmıştır– daha sonra Eris (Plütondan daha büyük hatta keşfedildiğinde 10. gezegen olarak düşünülmüştü) ve Ceres (Mars ve Jüpiter arasındaki asteroid kuşağında yer alır) ile birlikte yeni bir küme olan Cüce Gezegenler sınıfına dahil edilmiştir. Kuiper Kuşağı’nda binlerce cüce gezegen olduğu tahmin edilmektedir.
Burada şunu hatırlatmakta da fayda var. Bu yeni keşfedilen gezegen veya gezegencikler de günümüzde mitolojiden esinlenerek adlandırılmaktadırlar.
Henüz bitmedi Astroloji kandırmacaları.
Gökküresinde gök ekvatoru ile tutulum düzleminin kesiştiği iki noktadan her birine ekinoks -gün dönümü- denir. Yerin dönme ekseni tutulum düzlemi ile 23,5 derecelik bir eğim yaptığından, Güneş’in yıllık hareketi sırasında, yılda iki kez gök ekvatoru ile tutulum düzlemi kesişir.
2000 yıl önce burçlar ortaya atıldığında bu kesim noktası Koç Takımyıldızı’nda idi.
Fakat Ay ve Güneş’in çekim etkileri ile Dünya, Güneş’in etrafında düz bir şekilde hareket edemez. Tabiri caizse salınarak hareket eder. Ya da yalpalayarak. Bu hareket sonucu gündönümü kesişim noktaları kaymaktadır. Ve bu kesişim noktaları tutulum düzleminde 26.000 yılda bir tur tamamlar. Veya şöyle söylersek bu kesişim noktası 24.000 yıl sonra yeniden Koç Takımyıldızı’nda olacaktır.
Hala yıldızların ve yakın gök cisimlerinin sizi etkilediğini düşünüyor musunuz?
O zaman size Astronomi biliminin ışığında günümüzde Güneş’in hangi tarihlerde hangi burçta bulunduğunu belirten çizelgeyi vereyim de günümüzde hangi burçta olduğunuzu bulun.
Aşk, para, sağlık durumunuzu Plüton’unda etkisini düşünerek yorumlarsınız artık. Diğer Haumea, Maemake, Eris ve Ceres gibi cüce gezegenlerimizin hakkını da yemeyelim lütfen.
Sanırım en talihsizlerimiz de 30 Kasım – 17 Aralık tarihlerinde doğanlarımız. Çünkü onların bir burcu bile yok astrolojide. Bana göre ise en şanslılar çünkü bu gelecek safsatası ile uğraşmaları gerekmiyor.
Merak ediyorum yazılarıma konu olan Vakıf üniversitesinde açılan sertifikalı Astroloji programında bunlar anlatılacak mı acaba?!
| Burç Adı | Eski Tarihler | Yeni Tarihler |
| Yay | 23 Kasım-22 Aralık | 18 Aralık-19 Ocak |
| Oğlak | 23 Aralık-20 Ocak | 20 Ocak-15 Şubat |
| Kova | 21 Ocak-19 Şubat | 16 Şubat-11 Mart |
| Balık | 20 Şubat-20 Mart | 12 Mart-18 Nisan |
| Koç | 21 Mart-20 Nisan | 19 Nisan-13 Mayıs |
| Boğa | 21 Nisan-20 Mayıs | 14 Mayıs-20 Haziran |
| İkizler | 21 Mayıs-21 Haziran | 21 Haziran-19 Temmuz |
| Yengeç | 22 Haziran-23 Temmuz | 20 Temmuz-10 Ağustos |
| Yengeç | 22 Haziran-23 Temmuz | 20 Temmuz-10 Ağustos |
| Aslan | 24 Temmuz-23 Ağustos | 11 Ağustos-16 Eylül |
| Başak | 24 Ağustos-23 Eylül | 17 Eylül-31 Ekim |
| Terazi | 24 Eylül-23 Ekim | 01 Kasım-22 Kasım |
| Akrep | 24 Ekim-22 Kasım | 23 Kasım-29 Kasım |
| Yılancı | – – – | 30 Kasım-17 Aralık |
Yıl 2019 ve hâla bu tür bir yazı yazmak zorunda hissetmek ne acı…
Dip Not:
Uluslararası Astronomi Birliği (IUA) 2019’da kuruluşunun 100. yılını ve aynı zamanda son yüzyılda bilim, teknoloji ve kültürel hayatımızı etkileyen astronomik keşifleri kutluyor. Bursa Amatör Astronomi Kulübü olarak, biz de bu etkinliklere katkı sağlamak ve ülkemiz genelinde farkındalık oluşturmak amacıyla 39 ilden 191 okul ve 225 öğretmen ile birlikte 23 Eylül 2019, 11:00-14:00 saatleri arasında Nilüfer Dernekler Yerleşkesi‘ndeki merkezimizde, Eratosthenes (M.Ö.276-195) Deneyini temel alarak dünyanın çevresini hesaplayacağız.
Sizleri AYNI GÖKYÜZÜ ALTINDA bilimin birleştirici gücünü keşfetmeye davet ediyoruz.
İlhan Vardar
No Comments