Anlayışlı olabilmek söylemesi çok kolay ama uygulamaya geçirmesi oldukça zor olan bir yetidir. Doğuştan ya da insanın mizacında olan bir durum değil, hayat farkındalığı ve sağlıklı kişilik gelişimi ile öğrenilebilen bir olgudur.
Bebeklik ve ilk çocukluk çağında, her birey ben merkezlidir. Gördüğü, duyduğu her şeyi kendi hizmetindeymiş gibi algılar. Bu yüzden isteklerini ertelemez. Acıktığında, sıkıldığında, öfkelendiğinde hemen belirtir. Karşısındaki bireyin o anda o isteği ile ilgilenip ilgilenemeyeceğini düşünemez. İsteği karşılanmadığında da tepkisini gösterir.
Daha sonra yavaş yavaş öğrenmeye başlar her yerde hemen ağlamaması gerektiğini ya da hemen her şeye bağırmaması gerektiğini. Birilerinden bir şeyler talep ederken düşünmeye başlar, karşısındakinin müsait olup olmadığını ya da bu talebin yerinde olup olmadığını.
Tüm bu düşünceleri aklından geçirip hem davranışlarını hem de cümlelerini süzgeçten geçiren ve de “hayır” cevabını da cevap olarak kabul edebilen bireyler anlayışlı bireylerdir. Çünkü anlayışlı bireyler bilirler ki herkes her talebi kabul etmek zorunda değildir. Dünya onların etrafında dönmüyordur. Zaman zaman herkesin farklı meşguliyetleri, farklı işleri olabilir.
Tabii aynı şekilde, kendilerinin de uygun olmayan talepleri reddetmeye hakları vardır. Mecburiyetler arasında, herkesin her istediğini hemen yerine getirmek gibi bir madde yoktur, olamaz. Gerçekten anlayışlı olan insanlar, anlayışlı olmanın çerçevesini çok iyi bildiklerinden, kendileri de anlayış beklerler.
Diğer bir deyişle; herkese, her şeye karşı anlayış gösterip kimseden anlayış beklemeyi aklına getirmeyen bireyler, anlayışlı bireyler değillerdir. Kabul etmesi ya da söylemesi çok zor ve incitici olsa da bu bireyler çevreleri tarafından suistimal edilen bireylerdir. Sürekli çevresindeki herkesi tanımaya, onların ne isteyip ne istemeyeceklerini öngörmeye çalışarak yaşayan bu bireyler, kimseden anlayış beklememeye öylesine alışmışlardır ki kendileri bile neyi isteyip neyi istemediklerini unutmuştur. Basit istekleri bile olmadan yaşar giderler bu hayatı.
Anlayış Göstermek ve Değer Vermek
Bu iki kavram aslında ilk bakışta aynı gibi görünse de aslında birbirleri arasında fark vardır. Değer vermek çok önemlidir. Bireyin değer verdiği herkese karşı anlayışlı olması beklenir oysa ki öyle değildir. Eğer böyle olsaydı, hiçbir insan anne-babasının kendisine karşı anlayışsız olduğunu düşünmezdi. Çünkü herkes çocuğuna değer verir ama herkes çocuğuna anlayışlı davranamaz. Bu bazen kardeş, bazen arkadaş ilişkilerinde de böyledir.
Yani, bazı durumlarda, birey değer verdiği birine karşı asla anlayışlı olamaz. Kendince de bunun sebebinin değer verdiği kişiyi korumak olduğuna önce kendini inandırır sonra da herkesi buna inandırmaya çalışır. Aslında tamamen çocukluktaki ben merkezci durumdan çıkamadığı için yapıyordur bunu. Tam olarak karşısındakinin içinde bulunduğu hâli idrak edemediğinden iletişimine de, davranışına da anlayışlı olma halini yansıtamıyordur.
Bazen bu durumun tam tersi vardır. Bu da bazen şu şeklide ifade edilir.
“O kim ki ben ona anlayışlı davranacağım.”
Burada satır arasında söylenmek istenen, “O benim için bir şey ifade etmiyor, benim için değerli değil ki neden anlayışımı hak etsin.”
Aslında bazı sosyal ortamlarda, iş çevresinde, herkes herkes için bir şeyler ifade etmek zorunda değildir. Yani herkes herkes için değerli olmayabilir ama herkes birbirine karşı anlayışlı olmak zorundadır. Bu da aynı şekilde, çocuk ben merkezciliğinden çıkarak başarılır.
Analayış Görmemekten Yakınanlar
Sürekli, anlayış görmediğini iddia eden bazı bireyler vardır. Hayatları boyunca kimseden anlayış görmediklerini söylerler hep. Bu bireylerin de durumu yine ben merkezci düşünmesidir. Sadece talepkar olmak isterler. Adete bir çocuk gibi, hep istekleri karşılansın diye herkesten her şeyi isteyebileceklerini düşünürler. Karşılık görmedikleri zaman da herkesi anlayışsızlıkla suçlarlar. Oysa ki biraz da kendi içinde bulundukları durumu fark etmeleri gerekir.
Anlayışlı olabilmek iletişim ve davranış farkındalığı ile mümkündür.
Anlayışlı olmaya gönlü olmayan anlayışlı olamaz.
Nalan Erpolat
No Comments