Miskinler Tekkesi

Miskinler Tekkesi | Reşat Nuri Güntekin

Dilencilikle ne kadar çok para kazanılabileceği anlatılıyor kitapta.

Kafamı karıştırma Reşat Nuri.

Miskinler Tekkesi | Dilenciler

Uzun uzun dilencilik çeşitlerinden bahsediliyor kitapta. Örneğin bir tür varmış, kadınları takip eder, yasak aşk yaşadığını anladığı kadınlardan şantajla para koparırmış.

Eskiden dilencilik için sakat çocuklar kullanılırken şimdi temiz yüzlü sevimli çocuklar revaçtaymış.

Dilenciler önceleri paralarını gömerlerken şimdi bankaya yatırıyorlarmış.

Memurlara borç veren dilenciler varmış. Zira bir memur kadar hatta daha da fazlasını kazanmak mümkünmüş. Vergi olmaması da cabası.

(Bunun gibi, bir konu hakkında ayrıntılı bilgi veren bir başka kitap olarak aklıma gelen “Moby Dick.” Onu okurken de içim dışım balina olmuştu. Balina nedir, ne değildir, türleri nelerdir… Bkz: Moby Dick | Beyaz Balina | Herman Melville)

Miskinler Tekkesi | Trajik Olaylar

Kitabın ana karakteri olan adamın dilenciliğe nasıl geçtiğini ve bu işte nasıl kaldığını okuyunca çok da yadırgamıyor insan. Üzülme ve acıma gibi hisler de olmuyor. Bende olmadı en azından. Çünkü adamın başına gelen trajik olayları karşılayışı çok makul. Hiç ahlanıp vahlanmıyor. Tepki de göstermiyor. Bir teslim olmuş hissi var ama dokunaklı bir teslimiyet değil bu. Sanki su akar yolunu bulur, diye düşünüyormuş gibi.

Memuriyet işine giriyor adam. Meşrutiyet ilan edilince kadrolar değişiyor. 31 Mart Vakası’na karışan insanlarla sınıf arkadaşı. İttihatçılar ve Ahrar Partisi döneminde Ahrar taraftarı. Hep yanlış yerde yani.

Savaş çıkıyor, asker olarak Mısır’a gidiyor. Askerde yazıcılık yapıyor. Bir katır tepmesi ile yaralanıyor. Gazi olup dönüyor. Yürüye yürüye Mısır’dan Konya’ya geliyor. Nasıl geldiğini kendisi de bilmiyor.

Yeniden askere gidiyor. Sefalet içinde dönüyor. Dilencilik yapıyor. Dilencilikle biraz para kazanıyor, toparlıyor. İzmir’de izbe bir yer diye Afrika zencilerinin kaldığı Tamaşalık’ta yaşıyor. Tamaşalık ahalisini şöyle tarif ediyor: “Konaklardan çırak çıkarılmış, yahut kaçmış, sürü sürü Gülfidan bacılar ve onların erkekleri.”

Kitapta bu olaylar hızlıca geçiyor. O esnada karakter neler hissetmiş, neler düşünmüş, buna yer verilmiyor. Okurun acımasını istememiş sanki yazar. Çünkü bu karakter her ne kadar dilenci olup insanların acımasından para kazansa da hayat hikâyesinin okunması nedeniyle insanların kendisine acımasından hoşlanmayabilir.

Dramatik bir hikayesi var kitabın aslında ama hüzünlenmedim. Dramdan hoşlanmam, okurken de darlanırım ama bu kitapta dramı okuyorum okuyorum, darlanmıyorum. Lokal anestezi gibi bir şey. Acıyı hissetmedim. Herhalde üsluptan kaynaklanıyor. Dümdüz anlatmış yazar, en sevdiğim. Seni bir duyguya zorlamıyor, serbest bırakıyor.

Miskinler Tekkesi | Olayları Karşılama Şekli

Kitapta şöyle bir tespit var, hoşuma gitti:

“Deniz kıyısında birtakım süprüntülere rastlanır. Ot mudur, yosun mudur, yani karaya mı aittir, yoksa denize mi kestirilemez. Dalga, onları alır, sonra tekrar dışarı atar; gene alır, geri getirir; fakat en sonunda getirmez, insanların da böyle köklerinden kopmuş bir süprüntü kısmı vardır ki iki alem arasında uzun müddet bocalar.”

Kimi okur belki bu karakterin de böyle olduğunu düşünür. Ben düşünmedim. Ben takdir ettim bu adamı. “Başıma böyle bir olay geldi. Bir şey yapabiliyor muyum? Hayır. O zaman devam.” Sesli bir şekilde yapmasa da bence düşünme mantığı böyle işliyor ve en güzel işleyiş sisteminin de bu olduğunu düşünüyorum.

Bu arada bu adamın kafası kocamanmış, küçükken laf söz eden çok olmamış ama adam yine de biraz hassas bu konuda. Kıyamam. Sima ile alay olmaz, estauzübillah küfre girer, o yüzden ben bir şey demiyorum.
 
 
Saygılar,
Hülya Erarslan