New York’ta Bir Ahmak

“Ahmak” bir hakaret değil, bir durum tespitidir. Çünkü özne etiketlendiği eylemini bilinçsizce/jetonu düşmediği için yapmaktadır. Ahmak, aptal durumuna tamamen saf duygularla hareket ederek düşer. Bu nedenle bu tür aptallıklara müsamaha göstermek hatta kibarca uyarıda bulunarak durumun vahametini haber vermek bir insanlık görevidir. Bir de bilinçli aptallık vardır. Kişi kendi beklentisi için aptal durumuna isteyerek planlayarak şevkle düşer. Öyleyse iki tür aptallık vardır: Ahmak aptallar, hain aptallar.

Süzme Bir Aptal

New York’a ilk gittiğimde kafedeki garson bana “Gününüz Nasıldı?” diye sormuştu. Bense bunun sahici bir soru olduğunu sanıp ona hakiki bir cevap vermiştim.

“Yorgunluktan ölüyorum neredeyse, uçuş sersemliği var üzerimde, aşırı stresliyim…”

O da süzme bir ahmakmışım gibi bakakalmıştı… Haklıydı da. Böyle bir aptallık tam da ahmağa özgü bir aptallıktı…¹

Bu anının bir benzeri daha hafızamda tazeliğini koruyor. New York’a gece vakti vardım. Daha önce ayarladığım otele yerleştim. Gündüz gece yer değiştirdiği için gözüme uyku girmemişti. Kahvaltıya zar zor yetiştim.

Tarzanca da olsa kadını etkilemek için anlatım da anlattım.

Güzel bir kadının beni süzdüğünü fark ettim. “Yok, öyle bir şey” dedim. Aaa bana doğru geliyor. İçgüdülerim bütün fonksiyonlarımı ele geçirdi. (Nesnel olmak için olayları bugüne getirerek değil, o zamana giderek değerlendirmek lazım. Seyahat hâli, yalnızlık, otel vs.) Kibar bir tonla “Günaydın” diyerek oturdu. Tarzanca da olsa kadını etkilemek için anlatım da anlattım. Çok sonra kadının yüz ifadesinden “Nasıl bir ahmağa bulaştım ben?” cümlesini net okudum. Meğer bazı otellerde sadece bu iş için elemanlar varmış. Görevleri özellikle yalnız oturanlarla numaradan sohbet etmekmiş. Yani birazcık ahmaklık varsa bu sahnede aptal durumuna düşmemek imkânsız gibi.

Hatta para/kapital için erdemli görünmek pek rahatsızlık vermez.

Neyse Göçmenler/turistler Amerikan yaşantısının “mış gibi” olduğunu anlayana kadar hep aptal durumuna düşmekten kurtulamazlar. Samimiyet, kibarlık bolca sergilenir. Kişi, “Ne kadar centilmen, cana yakın, hümanist bir toplum” demekten kendini alamaz. Çok geçmeden toplumun her alanda “mış gibi” yaptığını yani bir nevi sahtekârlık yaptığını anlar. Hatta para/kapital için erdemli görünmek pek rahatsızlık vermez.

Yazının girişinde vurguladığım gibi burada maddi beklenti dürtüsüyle dalkavukluk/aptallık yapılmaktadır. Cümleyi biraz daha açarsak: Aslında bütünsel bir değerlendirmede aptallık etiketi yer değiştirir. Çünkü toplumun geneli aptallık düzeyini aşamadığı için dışarıdan gelenler aptalmış gibi görünür.

Soru: Zeki kime denir? En çok verilen cevap “Turist” olmuş.

Genel geçer bir yargıyı herkes duymuştur: “Sıradan Amerikalı aptaldır. Yöneticiler zekidir.”

Amerika’da yapılan bir araştırma bu yargının sağlamasını yapıyor. Soru: Zeki kime denir? En çok verilen cevap TURİST olmuş. Yergi ve övgüden azade yazıyorum bunları. Çünkü insanların geneli kifayetsizdir.² Birçok kifayetsizlik türü vardır. Bu toplumda da aptallık toplumun genel çizgisi olmuş.
 
 

Hüseyin Küçükkelepçe

 
 

Referanslar ve Kaynakça:

1. Hiçten Az – Slavoj Zizek    ⇡⇡⇡
2. Deliliğe Övgü – Desiderius Erasmus    ⇡⇡⇡