Sağlıklı Beslenme & Diyet

Uyku Düzeni ve Obezite

2 Kasım 2022

Yazı: Uyku Düzeni ve Obezite | Yazan: Uzm. Dyt. Şeydanur Özpınar

“Uyku, beynin, beyin tarafından uygulanan ve yine beyin için olan onarıcı bir sürecidir.”

Ancak artık uykunun sadece beyin için değil, tüm vücudun sağlığı için önemli olduğu açıktır. Bununla birlikte iyi bir gece uykusu kilo yönetiminiz konusunda da ciddi bir öneme sahip olabilir. Çok az uyuyan insanların, günde yedi ila sekiz saat uyuyan insanlara göre kilo alma ve obezite riskinin daha yüksek olduğuna dair her geçen gün kanıtlar artmaktadır.

Son tahminlere göre, dünya çapında obezite teşhisi alan bireylerin sayısı 1980’den beri iki katına çıkmıştır. Bu obezite salgını, modern toplumda uyku süresinin azalması eğilimiyle paralellik göstermektedir. Genellikle uyku kaybıyla ilişkilendirilen kötü uyku kalitesi de sık görülen bir şikâyet hâline gelmiştir.

Yetişkinlerin belirli bir zamandaki uyku alışkanlıklarını ölçen çalışmaların çoğu, kısa uyku süresi ile obezite arasında bir bağlantı bulmuştur. Araştırmacılar, kronik uyku yoksunluğunun, insanların yediklerini artırarak veya yaktıkları enerjiyi azaltarak kilo alımına yol açabileceğini düşünmektedirler. Peki, uyku düzeni olmayan bireyler başka hangi sebeplerden dolayı obeziteye daha yatkındır?


  1. Açlığın Artması:

  2. Uykusuzluk durumu, açlığı kontrol eden hormonları etkileyebilmektedir. Küçük bir araştırma, uykusuz kalan genç erkeklerin iştah uyarıcı hormon düzeylerinin daha yüksek, tokluk uyarıcı hormon düzeylerinin ise daha düşük olduğunu bulmuştur. Yine aynı araştırmada, uyanık kalan bireylerin genellikle yüksek karbonhidrat ve yağ içeren besinleri tüketme eğiliminde oldukları gözlemlenmiştir.

  3. Atıştırma Alışkanlığının Gelişmesi:

  4. Uykusuzluk durumu sonucunda gecenin büyük çoğunluğunda uyanık kalan bireylerin kafein ile birlikte yüksek kalorili atıştırmalık tüketme alışkanlığı kazandıkları gözlemlenmiştir. Fakat burada asıl önemli olan, bu bireylerin atıştırma alışkanlığını gündüz de devam ettirmeleridir.

  5. Sağlıksız Besin Seçimi:

  6. Uyku düzeninin olmaması sağlıklı besin seçimine engel olmaktadır. Japon işçiler üzerinde yapılan bir araştırma, bir gecede altı saatten az uyuyan işçilerin, altı saatten fazla uyuyanlara göre dışarıda yemek yeme ve yemek seçimlerinin fast food olma olasılıklarının daha yüksek olduğunu bulmuştur.

  7. Fiziksel Aktivitenin Azalması:

  8. Yeterince uyumayan kişiler gün içinde daha yorgun olurlar ve bunun sonucunda fiziksel aktivitelerini kısıtlayabilirler. Bazı araştırmalar, uykusuz insanların, yeterince uyuyan insanlara göre daha fazla televizyon izlediğini ve daha az spor yaptıklarını ortaya çıkarmıştır.

  9. Vücut Isısında Azalma:

  10. Uykusuz olan insanların vücut sıcaklıklarında bir düşüş gözlemlenmektedir. Bu düşüş de enerji harcamasının azalmasına neden olabilir. Yani böyle bir durumda yağ yıkımı oldukça azalmaktadır, metabolizma yavaşlamaktadır. Kişi kilo almaya daha yatkın hâle gelmektedir.

  11. Biyolojik Saatin Değişmesi:

  12. Uyku düzenindeki değişiklik, metabolizmanın kendine özgü biyolojik saatinde de değişiklikler yaşanmasına sebep olmaktadır. Bu durumda genellikle “öğün” kavramı ortadan kalkmaktadır. Az uyuyan bireylerin uyandıklarında kahvaltı yapmamak istemelerinin temel sebebi de budur.

  13. Hücrelerin Yapısının Değişmesi:

  14. Yapılan çalışmalar gösteriyor ki az uyuyan bireylerin hücreleri 20 yıl kadar yaşlanmaktadır. Hızla yaşlanan hücrelerin ise insülin hormonuna olan hassasiyeti azalış göstermektedir ve bireyler obezite, metabolik sendrom ve iç organ yağlanması gibi hastalıklara daha yatkın hâle gelmektedirler.


Özetlemek gerekirse bugün elimizde olan veriler, kalitesiz bir uykunun ve kronik uykusuzluğun genel vücut sağlığı üzerinde olumsuz etkilerinin olduğunu göstermektedir. Bu olumsuz etkilerin en önemli sonuçları arasında obezite de yer almaktadır. Günlük hayatın koşuşturmasına paralel olarak iyi bir uyku uyumak her zaman mümkün olmayabilir fakat uyku düzeninizin bozuk olmasının genel sağlığınızı ne kadar olumsuz etkilediği düşünülürse bu konuda çaba sarf etmemiz gerektiğini görmek zor olmayacaktır.

Gün sonuna doğru elektronik aletlerden uzaklaşmak, bulunduğumuz ortamlarda loş ışıklar tercih etmek ve lavanta yağı gibi uyumayı kolaylaştırıcı bitkisel ürünler kullanmak uyku düzeninizi oluşturabilmek adına mükemmel bir adım olacaktır.
 
 
Uzm. Dyt. Şeydanur Özpınar
 
 

Referanslar ve Kaynakça:

  1. CDC Unhealthy sleep-related behaviors – 12 States, 2009. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2011;60:233–238.
  2. Finucane MM, Stevens GA, Cowan MJ, et al. National, regional, and global trends in body-mass index since 1980: systematic analysis of health examination surveys and epidemiological studies with 960 country-years and 9.1 million participants. Lancet. 2011;377:557–567.
  3. Imaki M, Hatanaka Y, Ogawa Y, Yoshida Y, Tanada S. An epidemiological study on relationship between the hours of sleep and life style factors in Japanese factory workers. J Physiol Anthropol Appl Human Sci. 2002; 21:115-20
  4. Nedeltcheva AV, Kilkus JM, Imperial J, Kasza K, Schoeller DA, Penev PD. Sleep curtailment is accompanied by increased intake of calories from snacks. Am J Clin Nutr. 2009; 89:126-33.
  5. Patel SR, Hu FB. Short sleep duration and weight gain: a systematic review. Obesity (Silver Spring). 2008; 16:643-53.
  6. Patel SR, Malhotra A, White DP, Gottlieb DJ, Hu FB. Association between reduced sleep and weight gain in women. Am J Epidemiol. 2006; 164:947-54.
  7. Spiegel K, Tasali E, Penev P, Van Cauter E. Brief communication: Sleep curtailment in healthy young men is associated with decreased leptin levels, elevated ghrelin levels, and increased hunger and appetite. Ann Intern Med. 2004; 141:846-50.
  8. Taheri S, Lin L, Austin D, Young T, Mignot E. Short sleep duration is associated with reduced leptin, elevated ghrelin, and increased body mass index. PLoS Med. 2004; 1:e62.
  9. Taheri S. The link between short sleep duration and obesity: we should recommend more sleep to prevent obesity. Arch Dis Child. 2006; 91:881-4.

 
 

BEĞENEBİLECEĞİNİZ İÇERİKLER

No Comments

Cevap Yaz

Yazı: Pembeden Yeşile Bütünlük | Yazan: İrem Savaş
Girne Antik Liman
Girne Antik Liman
Öykü: Umarım Bu Gece Öldürülmem | Yazan: Didem Çelebi Özkan