Psikoloji

Takıntılı Düşünceler

10 Şubat 2018

Takıntı, takıntılı düşünceler, psikoloji

Kişilerin uğraştığı istenmeyen ve rahatsız edici düşünceler sadece takıntılardan ibaret değildir. Çoğumuzun duygu durumunu etkileyen benzer endişeleri, zihinsel tekrarları, meşguliyetleri, hayalleri vb. çok dahası vardır. Tekrarlayan, istenmeyen ve sıkıntı yaratıcı düşüncelerin takıntı mı ya da olumsuz düşüncenin bir ürünü mü olduğunu merak ettiğimiz olmuştur. İşte bunu ayırt etmek için küçük bir rehber hazırladım. Takıntılı düşüncelerin 5 temel özelliğine birlikte göz atalım:

1) Zorlayıcı karakterdedirler

Takıntılı düşünceler, görüntüler ya da dürtüler zihinde aniden ve isteğimiz dışında oluşurlar. Kasıtlı olarak ortaya çıkmazlar.

2) İstenmezler

Takıntılı düşünceler ciddi olarak rahatsızlık verir ve bütünüyle istenmeyen düşüncelerdir.

3)Direnç içerirler

OKB’li (Obsessif Kompulsif Bozukluk) çoğu kişi takıntıyla mücadele içindedir. Bastırmaya, kafalarından atmaya ya da tekrarlanmasını engellemeye uğraşırlar. Hatta yarattığı sıkıntıyı azaltmaya çalışmak için takıntıları tetikleyen durumlardan kaçınarak ya da zorlantı dediğimiz bir ritüeli gerçekleştirerek takıntılarla mücadele etmeye çalışırlar.

4)Kontrol edilemezler

Genellikle OKB’li kişiler takıntılar üzerindeki kontrollerini yitirdiklerini hissetmenin “zihinlerinin de kontrolünü yitirebilecekleri” anlamına geldiğini söylemişlerdir.

5)Benliğe yabancıdırlar

Takıntıların içeriği genellikle kişilerin temel değerlerine, etik standartlarına ya da kişiliklerine aykırıdır. Takıntıların bu yönüne “Ego-Distonik” denilmektedir. Ego benlik anlamına gelir. Bu durumda takıntı tamamen sizin benliğinize kişilik yapınıza ya da davranış tarzınıza aykırıdır.

Düşüncenin anlamını hatalı yorumlama

İstenmeyen zorlayıcı bir düşünce dikkatinizi çektiğinde, otomatik olarak o düşünceyle ilgili bazı değerlendirmeler ya da yorumlar yaparız. Araştırmalar bize göstermiştir ki OKB’li kişiler, zorlayıcı düşüncelerinin önemini “felaketleştirici bir şekilde” yanlış yorumladıklarını ortaya koymuştur. Kısacası “Düşüncelerin eyleme dönüşebileceğine” dair inançlarına oldukça güçlüdür.

Abartılmış sorumluluk

Olumsuz sonuç her ne olursa olsun üzerinde herhangi bir etkiniz varsa, o sonucu engellemek için yapılabilecek her şeyden sorumlu olduğunuz anlamına gelir. Aslında olumsuz sonucun “olasılığı” ne kadar az olursa olsun kendinizi bu sonucun ortaya çıkmasına engellemeye zorunlu hissedersiniz.

Tehlikenin Abartılması

Tehlikeyi abartma, bir takıntının hayal edilmiş olumsuz sonuçlarının gerçekleşme olasılığı ve/veya şiddetini abartma eğilimi anlamına gelmektedir.

Düşünce-Eylem Kaynaşması (Füzyonu)

Olumsuz bir olay hakkında düşünmenin onun gerçekleşme olasılığını arttırdığı ve/veya “kötü” düşüncelerin ahlaki olarak “kötü” eylemlere eşit olduğu varsayımıdır.

Zihinsel Kontrol

Bu terim, akıl sağlığını ve davranışsal kontrolü sağlamak için istenmeyen düşünceleri kontrol etmenin gerekli olduğu inancını yansıtır.

Belirsizliğe Tahammülsüzlük

Karar vermeden ya da günlük aktivitelerinize devam etmeden önce kötü bir şeyin olmadığı ya da olmayacağına dair tam bir kesinlik ihtiyacınız olduğu inancına karşılık gelir.

Mükemmeliyetçilik

Bu, her bir problem için tek bir uygun çözüm olduğuna ve mükemmellikten biraz uzak olan her şeyin tamamıyla eksik olduğuna dair inançtır.

Düşünce Kontrolündeki Aksaklıklar

OKB’li bir çok kişinin düşünce kontrolündeki başarısızlıklarının anlamlarıyla ilgili yanlış inançları vardır. Bunlar, kişi eğer o düşünceyi kontrol etmeye çalışmazsa; o düşüncenin kişi “çıldırana” ya da “kendini kaybedene” kadar tırmanacağı korkusunu da içerir. Düşünce kontrolündeki başarısızlıklar, düşüncelerin anlamı olması gerektiğine ilişkin kanıt olarak bile yorumlanabilir.

Sizi rahatsız eden sıklıkla tekrarlayan düşünce ve davranışlarımıza bir de bunları okuduktan sonra bakmak nerede olduğunuzuu tanımlamamıza yardımcı olacaktır.

Psikolog Gülizar Şehitoğlu

BEĞENEBİLECEĞİNİZ İÇERİKLER

No Comments

Cevap Yaz

Yazı: Pembeden Yeşile Bütünlük | Yazan: İrem Savaş
Girne Antik Liman
Girne Antik Liman
Öykü: Umarım Bu Gece Öldürülmem | Yazan: Didem Çelebi Özkan