Merak

Meraklı olmak, 80’li yıllarda çocuk olan hemen hemen herkesin aklında bir dizi karakteriyle birlikte yer etmiştir; “Meraklı Melahat”.

Bu karakterin beraberinde uyanan izlenim, bir nesil için “merak”ın imajını zedelemiştir. Herkesin hayatını didikleyen, sürekli birilerinin hayatı hakkında konuşan, biraz da patavatsız bir karakter olan Meraklı Melahat, “meraklı” olmaktan kaçındırmıştır herkesi.

Halbuki merak hayat için, keşifler için, icatlar için çok önemlidir.

Einstein’ın “Hiçbir yeteneğim yok, ben sadece tutkulu bir meraklıyım” sözü de bunun destekleyicisidir.

Bebeklik ve Çocuklukta Merak

İnsanın doğasında olması çok normal hatta çok gerekli bir duygudur merak. Kelime anlamı, “Herhangi bir şeyi öğrenmeye ve araştırmaya yönelik istek” olan merak, gelişim için çok önemli bir itici güçtür.

İnsanlar bebeklikten itibaren merak duygusu ile gelişir. Bebek ilk ayını yaşadıktan sonra, kendini merak etmekle başlar hayata. Ellerini uzun uzun inceler, ağzına götürerek tanımaya çalışır. Zamanla işitme ve görme duyusu gelişir. Etrafını incelemeye, tanımaya başlar. Ani bir ses duyduğunda, sesin geldiği tarafa bakar, hangi sesin ne ifade ettiğini anlamak ister. Konuşma zamanı gelince “Bu ne?” sorusu hayatının odak noktası olur. 3 yaşından sonra da “Niçin?”sorusu girer hayatına insanın.

Öğrenmeye ve sorgulamaya, yani gelişmeye yönelik basamakların hepsinin çıkış noktası merak duygusudur. Bu davranışların olmaması, merak duygusunun olmaması demektir ve çocukluk döneminde fark edilmesi gereken gelişimle ilgili önemli sorunların başlangıcı olabilir.

Ergenlikte Merak

Ergenlik döneminde de merak devam etmelidir ve gencin merak duygusu desteklenmelidir. İlgi alanlanları merakla oluşur. Merak ederek ve deneme-yanılma yoluyla gelişir gençler. Birçok genç bu dönemde maymun iştahlılıkla suçlanır fakat değişik alanları denemek maymun iştahlılık değildir. Merak ettiği her alanda devam etmek zorunda değildir kimse. Merak eder, belki o alanı seveceğini düşünür, dener; severse devam eder, sevmezse etmez ve başka bir alana yönelir. Sevmediğinden vazgeçtiği zamanlarda “Ne çabuk bıktın? Bir şeye başlıyorsan devam et, hep böylesin!” diye yargılanan gençlerin merak duyguları yavaş yavaş öldürülür. Birçok genç “Ya yine sevmezsem” düşüncesiyle yeni bir şey denemeye çekinir.

Gelecekle ilgili endişeye varmayacak dozajda merak, hayatla ilgili mantıklı planlar yapmayı beraberinde getirir. Okul ve meslek seçimi planlamaları için merak duygusu olmazsa olmazdır. Merak eden kişi araştırır, öğrenir, karar verir. Merakla birlikte hayatın sorumluluğunu almaya başlar.

Yetişkinlikte Merak

Hayata karşı merak, yetişkinlik yıllarında da devam eder. Gelişimin hayat boyu devam etmesi elbette bunda etkendir ama yetişkinlik yıllarında hayat tecrübesinin artmasıyla beraber daha emin adımlar atmak, hayatın tehlikelerine karşı korunmak için merak duygusundan beslenir insan. Belirsizlik her zaman tehlileki ve korkutucudur. Tehlikelerden korunmak için merak edip öğrenerek hayatın çerçevesini daha güvenli çizmek adına merak duygusu çok önemlidir.

Tabii her duygunun fazlası zarar getirir. Çok merak, gereğinden fazla bilgi eşliğinde kaygıyı besler. Çok küçük ihtimallerin öğrenilmesi kaygıya meyilli insanların yaşam kalitesini düşürür. Bu yüzden herkes kendi merakının seviyesini kontrol etmelidir. Merak seviyesi, hayatın gidişatını olumsuz etkilemeye başladığı noktada geri adım atılmalıdır.

Başka Hayatları Merak Etmek

Bir de merakın başka hayatlara yönlenen hali vardır. Bu da geliştiren merakın tam tersidir. Başka hayatları didikleyen merak, tam anlamıyla yaşamı boşuna harcamaktır.

Kendi hayatını geliştirmek için merak edenler zaten kimsenin hayatını merak edip zamanlarını ve heba etmezler.

Başkalarının değil kendi hayatımızın farkındalığının artacağı güzel meraklarımız olsun.

Nalan Erpolat