Sağlıklı Beslenme & Diyet

Mutluluk Kaynağı Çikolata

9 Kasım 2022

Yazı: Mutluluk Kaynağı Çikolata | Yazan: Dyt. Fatma Nur Erdoğan

Herkese merhabalar! Umarım görüşmeyeli çok güzel zaman geçirmişsinizdir. Bugün konumuz 7’den 70’e herkesin favori atıştırmalığı olan “çikolata”. Bu yazımda sizlerle çikolatanın temel özellikleri, çeşitleri, kalori ve besin değerleri hakkında konuşalım istiyorum. Bununla birlikte sağlık üzerine etkilerini ve diyet sürecinde tüketimini de inceleyeceğiz. Hatta diyetteyken sadece bitter çikolata mı tüketilmeli, ona da bakacağız.

Çikolataya dair genel bilgiler

Yemek yemek aslında sadece doyma ihtiyacını gidermek için yapılması zorunlu olan bir eylem değildir. Keyif almak, mutlu olmak için tükettiğimiz besinler vardır. Kaçımız sıcacık bir bardak kahvenin yanına konulmuş mis gibi bir parça çikolataya hayır diyebiliriz ki?

Bana kalırsa tarih boyunca sırf keyif almak için tüketilen besinlerin başını çikolata çekiyor. Öyle ki, çikolatanın geçmişi 3000 yıl öncesine kadar uzanıyor. Günümüzde ise çikolata üretiminde İsviçre bayrağı elinde tutuyor. İsviçre’yi Amerika, Almanya ve Belçika takip ediyor. 2018-2019 yılları arasında dünyada 7,3 milyon ton çikolata üretilmiş. İsviçre’de yaşayan insanlar ise yılda 8,8 kg çikolata tüketiyormuş.1.

Her ne kadar Avrupa’da yaygın olsa da Türkiye’deki ilk yabancı çikolata fabrikası 1927 yılında Feriköy’de açılmış. Türkiye pazarına çikolatanın bu kadar geç gelmesinin bir sebebi olarak satış fiyatlarının çok fazla olması gösteriliyor1. Oysaki üretimde, özellikle kakao toplama ve fermantasyon aşamasında çalışan yüzbinlerce işçi neredeyse hakkını hiç alamıyor. Hatta yıllardır bu işçilerin çikolatanın tadını dahi bilmedikleri söyleniyor. Ne yazık ki dünyada ve ülkemizde üretici ne kadar az kazanırsa satıcı o denli çok gelir elde ediyor ve aradaki denge sağlanamıyor.

Çikolatanın sağlık üzerine etkileri

“Çikolatanın da sağlık üzerine olumlu etkileri var mıymış“ diye düşünmeyin. Nihayetinde doğru tercih edildiği sürece birçok olumlu etkisi var. Eminim duyunca çok şaşıracaksınız. Haydi gelin size biraz daha ayrıntılı bilgi vereyim.

Yüz yıldan bu yana çikolata ve kakaonun ince bağırsak hastalıkları, anemi ve tüberküloz üzerine olumlu etkileri olduğu ifade edilmiş. Ancak günümüzde yapılan çalışmalar çikolata ve kakaonun olumlu etkilerinin yanı sıra olumsuz etkilerinin de olduğu yönünde. Çikolata ve kakao, flavonoidlerden yana zengin besinler arasında yer alıyor. Flavonoidler ise kalp damar sağlığı, kan basıncı, bağışıklık sistemi, kanser gibi başlıklarda koruyucu etkiler barındırıyor. Ayrıca çikolatanın ham maddesi olan kakaonun aspirin gibi kanı sulandırıcı etkilere sahip olduğu tespit edilmiş1. Bir diğer çalışmada ise yüksek flavonoid içeren bitter çikolata tüketen bireylerin kolesterollerinde anlamlı bir düşüşe rastlanmadığı gözlenmiş. Bitter çikolatanın 10 gramında 120-150 mg flavonoid bulunurken kakao tozunda bu oran 5 kat daha fazlaymış1.

Kakao

Çikolata ve kakao, flavonoidlerin yanı sıra polifenollerden yana da zengin besinler arasında. Bunun sebebi ise çikolata likörü. Çikolata likörü içerisinde bolca polifenol, vitamin ve mineral bulunduruyor. “Kakao likörü ne?” diyecek olursanız; ismi yanıltıcı olmasın, içerisinde alkol yok. Kakaonun kabuk kısmından ayrılmış ham haline deniyor. Preslendikten sonra kakao tozu ve yağı olarak ikiye ayrılıyor. Kakao yağında polifenoller, vitamin ve mineraller bulunmuyor. Toz kısmında ise bolca bulunuyor. Bitter çikolataya ise acı tadını bu kuru kısımda bulunan polifenoller veriyor. Ancak kaliteli ve lezzetli çikolata ünvanını bolca kakao yağı içeren çikolatalar alıyor. Maalesef yine lezzetli ve güzel şeyler yüksek kalorili ve besin değeri düşük olarak karşımıza geliyor3.

Çikolatanın mutluluk ile bir ilgisi olmalı

Hepimiz biliriz ki çikolata yediğimiz zaman mutlu oluruz. Hatta depresif dönemlerimizde çikolataya sarılırız. Peki “bunun bilimsel bir kanıtı var mı?” diyecek olursanız evet var. Çikolatanın yalnızca psikolojik olarak değil fizyolojik olarak da mutlu ettiği tespit edilmiş.

Çikolata, içerisindeki etkin maddeler sayesinde rahatlatıcı ve anti depresif etkiye sahip. Kakaonun içerisinde bulunan teobramin ve kafein moleküllerinin uyarıcı etkisinden dolayı enerji ve zindelik verebilir. Ancak altını çizmeliyim ki bu bilgiler kakao içeriği yüksek şeker oranı düşük çikolata tüketmek ile geçerli3.

Diyette hangi çikolatayı tercih edelim?

Diyette elbette çikolata yenir. Aslında diyet yerine sağlıklı beslenme planı demek daha doğru olur. Bu süreçte elbette çikolata da tüketebiliriz.

Peki hangi çikolatayı tüketelim? Tercihen bitter çikolata. Çünkü bitter çikolata %50-85 arasında kakao tozu içeriyor. Sütlü çikolata ise bu oran %20-30 seviyesinde kalıyor. Çikolataların geri kalanını ise kakao ve süt yağı (eğer sütlü ise), şeker ve bozulmasını önlemek için çeşitli katkı maddeleri oluşturuyor.

Ancak ”Bitter sevmiyorum, çikolata yediğim zaman sütlü çikolata yemek istiyorum” derseniz de kabulüm. Evet, bitter çikolata çok daha fazla kakao içeriyor ve kakao çok kıymetli bir gıda. Ancak günümüzde bitter çikolataları daha lezzetli hale getirmek için kakao tozu oranlarını düşürüp yağ ve şeker oranlarını yükseltiyorlar. Etiketlerine baktığınızda bunu rahatlıkla görebilirsiniz. Özellikle üzerinde %50 veya %80 kakao içerir ibaresi bulunmayanlar genellikle bu kadar fazla kakao içermezler. Tatları kakaodan gelen polifenollerin etkisiyle daha acı ve tatsızdır. Sağlıklı sandığımız bitter çikolataların aslında sütlü çikolatadan çok da bir farkı olmadığı kanaatine varmış oluyoruz.

Bu nedenle kahve yanında yiyeceğiniz 2 kare çikolatanın ısrarla bitter olmasına gerek yok. Gönül rahatlığıyla sütlü veya beyaz çikolata tüketebilirsiniz.

Belçika Çikolatası

Tabi ki kalıp kalıp çikolata yiyelim demiyorum. Haftada 1-2 gün kahvenin yanında veya fit tariflerin içerisindeki 2-3 karenin sizin diyet planınızı bozmayacağını dile getirmeye çalışıyorum3.

Araştırırken ve yazarken çok keyif aldığım bir yazının daha sonuna geldik. Umarım ki buraya kadar “A ne güzel bilgiler öğrendim” diyerek gelmişsinizdir. Bir sonraki yazımda görüşmek üzere, hepinize sevgiler.
 
 
Dyt. Fatma Nur Erdoğan
 

Kaynakça

  1. Fonksiyonel Çikolata Üretiminde İnovatif Yaklaşımlar, Çelik, K., Ergönül, P., Çelik, S., (2022), Dergi Park, Food and Health, 8(3), 241-259.
  2. İstanbul İlinde Çikolata Sektöründe Tüketici Eğilimleri ve Markalar Arası Rekabet Gücü, Özel, Ö., (2006), Trakya Üniversitesi
  3. Çikolata ve Sağlık Beyanları, Cömert, T., Merdol, T., (2018), Beslenme ve Diyet Dergisi, 46(1)

BEĞENEBİLECEĞİNİZ İÇERİKLER

No Comments

Cevap Yaz

Yazı: Pembeden Yeşile Bütünlük | Yazan: İrem Savaş
Girne Antik Liman
Girne Antik Liman
Öykü: Umarım Bu Gece Öldürülmem | Yazan: Didem Çelebi Özkan