Maud Martha | Gwendolyn Brooks
Siyahi bir kadın olan Maud Martha’nın 1920-1940 yılları arasındaki gerek kendi hayatına gerek etrafında olup bitenlere ilişkin hislerini ve gözlemlerini anlatıyor kitap.
Maud Martha aşağılanma ve küçümsenme hissediyor sık sık ama anlatıda bir duygu sömürüsü ya da kendine acıma veya isyan tınısı almadım.
Başta çocuk Maud Martha’yı okurken sakin sakin onun büyüme, evlilik, annelik, iş hayatı deneyimlerine tanık oluyoruz.
Kitabın dilini çok masum buldum. Çocukluk döneminin yansıttığı masumiyet bana “Ötekiler Arasında” kitabını anımsattı. Gerçi o kitapta anlatıcı çocuğun kendisiydi, burada dışarıdan bir anlatıcı var. Ama çocuksu samimilik aynı.
Kitabın klasik anlamda bir roman akıcılığı yok. Kısa kısa bölümlerle dağınık şekilde ilerliyor. Bu tarz bana çok keyif vermiyor ama okurken yormuyor da. O yüzden okudum.
Maud Martha | Siyahi Zorluklar
Maud Martha zaman zaman siyahi olmasının sıkıntılarını yaşıyor. Örneğin;
* Kocasıyla sinemaya gidiyor. Etrafta hiç kendileri gibi siyahi olmaması onları huzursuz ediyor. İnsanlar kendilerine rahatsızca bakmasın istiyorlar. Çekiniyorlar ama belli etmemeye çalışıyorlar.
* Maud Martha, güzellik merkezi işleten siyahi bir kadının yanında çalışıyor bir süre. Buraya gelen beyaz kadınlar bazen “zenci” kelimesini kullanıyor. Örneğin bir tanesi “Birkaç kuruş kazanacağım diye zenci gibi çalışıyorum” diyor. Maud Martha bunu duyunca çok şaşırıyor. Ama güzellik merkezi sahibi kadın kızmıyor. Diyor ki:
“Zenci ve benzeri kelimeler, bazı beyazlar açısından, bizim insanlarımızın düşündüğü anlamlara gelmiyor. Mesela zenci onlar açısından kötü, köleliği çağrıştıran ya da düşük bir şey anlamına geliyor. Benim aleyhimde bir şey söylemiyorlar. Ben siyahım, zenci değil. Hem zaten, kelimenin onlar açısından ne anlama geldiğini düşünürsek, bir siyah nasıl zenci olabiliyorsa, bir beyaz da pekala zenci olabilir. O halde böyle bir şeye neden tepki göstereyim ki?”
* Evlere temizlik ve yemek yapmaya gidiyor Maud Martha. Beyaz patron ve patroniçelerin kendisine üstten baktığını düşünüp üzülüyor.
Bu arada ırkçılık nedeniyle siyahilerin öldürüldüğü dönemler geçiyor. Her şeye rağmen hayatın devam ettiğini görüyor.
1953’te yayımlanan bu kitap, yazarın tek romanıymış. Aslında kendisi şairmiş ve 1950’de Pulitzer Ödülü kazanmış ve bu ödülü kazanan ilk siyahi şairmiş.
Bu konular ilginizi çekiyorsa siyahilerle ilgili bir başka kitap için
Bkz: Bülbülü Öldürmek
Saygılar,
Hülya Erarslan
No Comments