Bülbülü Öldürmek

Bülbülü Öldürmek | Harper Lee

1930’lu yıllar Amerika Birleşik Devletleri.

Bir zenci, beyaz bir kıza tecavüz ettiği iddiasıyla yargılanıyor. Mahkeme jürisi beyazlardan oluşuyor ve bir beyazla siyahın karşı karşıya geldiği herhangi bir davada siyahlardan yana karar verildiği görülmüş şey değil. Böyle bir davada adil bir yargılama yapılıp yapılmayacağı tartışmalı.

Sanık zencinin avukatı kamuoyu tepkisiyle karşılaşıyor. Nasıl olur da bir zencinin avukatlığını üstlenir diye. Kitapta avukatın sekiz yaşındaki kızı Scout’un gözünden bu çevreyi, babasının bir zenciyi savunması yüzünden çektiği tepkileri ve davanın seyrini okuyoruz.

Bülbülü Öldürmek | Ön Yargılar

Olaylar küçük bir kızın gözünden anlatıldığı için biraz basit. Avukat Atticus’un küçük kızı Scout ve ondan biraz büyük oğlu Jem’in çocukluk oyunları, yaz tatilleri, gizemli komşularına karşı duydukları ilgi… Bu şekilde bir çocuk kitabı, hatta gizemli komşunun işin içine girmesiyle çocuk-korku kitabı gibi başlıyor.

Bu arada bizde “Yemeğini yemezsen çingeneler alır seni” gibi korkutmaların burada “zenci”ler kullanılarak yapıldığını görüyoruz. “Zenciler kötüdür, hırsızdır…” vb ön yargıları ve aşağılamaları ile onlara ikinci sınıf insan muamelesi yapılması hayatın olağanlarından görülüyor.

Buna benzer bir durum Huckleberry Finn’in Maceraları kitabında da var. Kitabın yayımlandığı 1884 yılında, siyahiler “köle” olarak mülk gibi değerlendirilip alınıp satılıyor. Bu durum olağan bulunuyor. Bir kölenin özgürlük istemesi dehşetle karşılanıyor.
Bkz: Huckleberry Finn’in Maceraları

Ön yargılardan arınıp sağlıklı bir yargılama yapmanın önemi ile ilgili bir film olarak da
Bakınız: 12 Öfkeli Adam

Kesin yapmıştır, diyerek hislerle karar verilmemeli bir insanın hayatı ile ilgili olarak. Tüm deliller değerlendirilmeli.

1961’de Pulitzer ödülü kazanan bu kitabın da filmi var. 1962’de film yapılmış ve Oscar ödülü kazanmış.
Bakınız: Bülbülü Öldürmek

Bülbülü Öldürmek | Adil Yargılanma ve Kanun Önünde Eşitlik

Kitaptan anlıyoruz ki adil yargılanma ve kanun önünde eşitlik bir ülkenin hukuk sisteminin olmazsa olmazıdır.

Bizim Anayasamızda da bu konular yer alıyor.
Bakınız:

TC Anayasası Madde 10: Kanun Önünde Eşitlik

“Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.

Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.

Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.

Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.”

TC Anayasası Madde 36: Hak Arama Hürriyeti

“Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.

Hiçbir mahkeme, görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan kaçınamaz.”

Kitap bu açıdan benim için bir hukuk kitabı.
 
 
Saygılar,
Hülya Erarslan