Yurt İçi Gezi

Efes Antik Kenti

20 Kasım 2019

UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan önemli bölgelerinden biri olarak benim de kişisel “En Muhteşem Antik Kentler” listemin bir numaralı kenti, İzmir’e bir saat mesafede Selçuk ilçesinde yer alan Efes; antik kent kısmı haricinde Meryem Ana Evi ile de bolca ziyaret edilen yerlerden biri.

Efes’in kuruluş aşamasında özellikle kadın savaşçıların önemli bir rolü olduğu söyleniyor. Bu sebeple kentin ismi, “Ana Tanrıça Kenti” olarak bilinen Apasas’tan esinlenilmiş. Ayrıca Anadolu’nun eski ana tanrıçası olan Kybele geleneğine dayalı Artemis kültünün en büyük tapınağı –Antik dünyanın yedi harikasından biri Artemis Tapınağı- da Efes’te bulunuyor. Bir de üzerine Meryem’in bir süre burada yaşamış olması, muhteşem güzellikteki antik kenti daha da çekici kılıyor. Dişi enerjisinin, dişiye olan saygının ve tabii ki estetik mimarinin şahlandığı Efes Antik Kent’i ziyaretçilerini görkemiyle büyülüyor.

Büyük İskender’in generallerinden Lysimakhos tarafından, MÖ 300 yıllarında kurulmuş. Efes aslında dönemin önemli bir liman kenti imiş ama tabii bugün Menderes Nehri’nden gelen toprak ve kum sebebiyle denize 5 km mesafede.

MÖ 133’te Roma İmparatorluğu tarafından işgal edilmiş. 5. ve 6. yüzyıllarda Küçük Asya eyaletinin başkenti olmuş, elbette bunda o dönemin politik, ticari ve dini gelişmeleri etkili olmuş. Burası zamanla kıtanın en büyük ticaret merkezi olmayı başarmıştır. Efes’te açılan felsefe okulları, burayı bir kültür ve düşünce kenti yapmış ve Meryem’in bir dönem burada yaşaması şehri dini açıdan da önemli kılmış, bir hac merkezi yapmış. Hatta ben bir kaç kere ziyaret ettim, her seferinde hristiyan din adamları ile karşılaştım yani burası halen çok önemli bir hac yeri.

Zamanında yaklaşık 200 bin kişinin yaşadığı söylenen bu önemli kentte genelde kalıntıların çoğu Roma döneminden kalma. Celcus Kütüphanesi, Antik Tiyatro, Hadrian Tapınağı gibi önemli bir sürü antik eser göreceksiniz. Ayrıca seçkinlerin sahip olduğu Yamaç Evler’in bugünkü durumu oldukça iyi.

Moğolların saldırıları Efes’e ciddi zararlar vermiş. 1402’de de Türklerin kontrolüne geçmiştir.

Efes Antik Kenti Gezilecek Yerler


Kuretler Caddesi’nde ben

Kuretler Caddesi

Kuretler Caddesi, Herakles Kapısı’ndan Celsus Kütüphanesi’ne kadar uzanan şehrin en işlevsel caddesi. Mermer plaklarla kaplı zemininin altında bulunan geniş kanalizasyon sistemi kentin o dönemde ulaştığı uygarlık seviyesini gösteriyor. Bazı anıtsal yapılar bu cadde üzerinde bulunuyor.

Skolastika Hamamı

Girişi Kuretler Caddesi üzerinde bulunan 3 katlı bir yapı. Dönemine göre iyi bir teknoloji ile ısıtılan hamam aynı zamanda sosyalleşmek için de kullanılan bir yermiş. Hatta burada açık bir tuvalet de bulunuyor. Mesela tüccarlar yan yana oturup bir yandan sohbet ederlermiş, tur rehberimiz anlatmıştı. 😁😁😁

Hadrian Tapınağı

Tapınak, Roma İmparatoru Hadrianus’u onurlandırmak için yapılmış. Kapı kirişi üzerinde Efes’in kuruluş efsanesini betimleyen kabartmalar var.

Yamaç Evler

Bu cadde üzerinde Hadrian Tapınağı’nın çaprazında solda ayrı bir kısım olarak yer alıyor ve burası ücretli. Üstü kapalı olduğu için çok rahat gezebilirsiniz. Bu kısımda aynı Pompei’deki gibi duvarlarında freskler olan ve yerlerde mozaikler olan villaları göreceksiniz. Gezmenizi tavsiye ederim.

Nike Heykeli

Bir de yol üstünde karşınıza tanrıça Nike’nin kabartma heykeli çıkacak. Nike, Yunan mitolojisinde zafer tanrıçasıdır. Roma mitolojisindeki karşılığı Victoria. Nike, çok hızlı koşma ve uçma yeteneğine sahip; insan görünümünde fakat kanatları var, bir nevi melek gibi de tasvir edilmiş. Bugün halen andığımız Nike, önemli bir marka olarak evimizde 😉

İsis Tapınağı

Efes tarih boyunca çok sayıda Mısırlı’nın da yaşadığı bir kent olduğu için, doğal olarak Mısır tanrıçası İsis’in de tapınağı varmış.

Osiris’in kardeşi ve eşi, Horus’un annesidir. Agoradaki tapınak Helenistik Dönem’de inşa edilmiş. İsis ve Horus’un hikayesi de Meryem ve İsa’nın hikayesine benzer. İmparator Augustus tarafından, Anthony and Cleopatra’ya karşı savaşılan bir dönemde zarar verilmiş, bazı parçaları Polio Çeşmesi yapımında kullanılmış. Yine bir başka dişi sembol bu şehirde yer almış kısacası.

Celsus Kütüphanesi

Agoraya ve tiyatroya yakın kütüphane 115 yıllarında Asya Konsülü Julius Aguila tarafından babası Celsus adına yaptırılmış. Mısır’ın İskenderiye ve Anadolu’daki Bergama kütüphanelerinden sonra Klasik Dönem’de dünyanın en büyük üçüncü kütüphanesiymiş. Zamanında 14 bin kitabın bulunduğu kütüphane, Herakleitos, şair Callinos ve hekim Soranos gibi ünlü kişilerin yetişmesinde önemli bir role sahip.

Celsus Kütüphanesinin dış cephesi muhteşem. Dış duvar üzerinde dört kadın heykeli bulunuyor. Yapının batı duvarının altında Celsus’un lahdi olması sebebiyle bir anıt mezar aynı zamanda.

Mermer Cadde

Büyük Tiyatro ile Celsus Kütüphanesi arasında ulaşımı sağlıyor. Arabaların kullanıldığı caddede yayalar için bir platform var. Caddede üzerinde kadın ayağı ve başı kazınmış bir mermer bulunuyor ve yakında bulunan Aşk Evi’ni gösteriyor.

Yazı: Efes Antik Kenti | Yazan: Hande Sönmezerler Sinan


Efes Antik Tiyatro

Efes Antik Tiyatro

Dünya’nın en büyük Açıkhava tiyatrosu olarak Helenistik Dönem’den kalan Antik Tiyatro, Cladius döneminde yaptırılmış ve 24 bin oturma kapasitesi bulunuyor. Tiyatronun sahnesi maalesef iyi durumda değil fakat oturma alanları günümüze kadar oldukça iyi korunmuş. Tiyatro St.Paul’ün vaazlarının da gerçekleştiği yer olması bakımından Hristiyanlık adına da önemli bir eser.

Efes Antik Tiyatrosu, restore edilmesinin ardından Efes Festivaline bir süre ev sahipliği yapmış, bir çok ünlü antik tiyatroda konserler vermiştir. Ancak konserlerdeki yüksek desibelli seslerin eserler üzerinde hasar oluşturacağı sebebi ile günümüzde konserler için kullanılmamaktadır.

Efes Antik Tiyatrosu’ndan antik kentin tamamını görmeniz mümkün. Büyüleyici bir manzara olduğuna kuşku yok.

Dini Merkez Olarak Efes ve Görülmesi Gereken Yerler:

Meryem Ana Evi

Meryem’in ölmeden önce yaşamını burada geçirmiş olması nedeniyle Hristiyan topluluklar için bir hac merkezi olan Meryem Ana Evi’nde her ağustos ayında çeşitli ayinler düzenleniyor.

St. John Bazilikası

UNESCO’nun Tarihi Miras Listesinde yer alan Bazilika, Ayasuluk Tepesi’nde Aziz Yuhanna’ya ait olan mezarın üstüne inşa edilmiş. Yuhanna’nın, Hz İsa’nın isteği üzerine annesine göz kulak olmak için Meryem Ana ile beraber bölgede yaşadığına inanılıyor.

Yedi Uyuyanlar Mağarası

Hristiyanlık henüz yayılmadan önce kaçıp buraya sığınan 7 gencin bu mağaranın içinde 200 yıl süren bir uykuya daldıkları anlatılıyor. İnanışa göre uyandıktan sonra Hristiyanlık dininin resmi olarak kabul edildiğini gören bu 7 kişinin yaşadığı bu olay mucize olarak adlandırılmış. Ölen gençlerin bu mağaraya gömüldüğüne inanılıyor. Çeşitli inanışlarda farklı geçen bu hikaye Kuran’da da Ashab-ı Kehf ismiyle farklı şekilde işleniyor, “Kehf Suresi”nde yer alıyor.

Efes Nasıl Ortaya Çıkarıldı?

Efes’teki ilk arkeolojik kazılar British Museum adına J.T. Wood tarafından 1869 yılında başlamış. Wood’un ünlü Artemis Tapınağı’nı bulmaya yönelik bu çalışmalarına 1904 yılından sonra D.G. Hogarth devam etmiş.

Avusturyalılar’ın Efes’teki kazıları ilk olarak 1895 yılında Otto Benndorf tarafından başlatılmış. Avusturya Arkeoloji Enstitüsü’nün 1. ve 2. Dünya Savaşları sırasında kesintiye uğrayan çalışmaları 1954 yılından sonra aralıksız devam etmiş.

Efes’te Avusturya Arkeoloji Enstitüsü’nün çalışmalarının yanı sıra 1954 yılından itibaren Efes Müzesi de T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı adına kazı, restorasyon ve düzenleme çalışmalarını sürdürmekte.

Referanslar ve Detaylı Bilgi İçin:

İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Aktüel Arkeoloji
Ephesus History | Information and Pictures of Ephesus Ancient City

Hande Sönmezerler Sinan

BEĞENEBİLECEĞİNİZ İÇERİKLER

No Comments

Cevap Yaz

Yazı: Pembeden Yeşile Bütünlük | Yazan: İrem Savaş
Girne Antik Liman
Girne Antik Liman
Öykü: Umarım Bu Gece Öldürülmem | Yazan: Didem Çelebi Özkan