Biraz Kitap

Yapay Zekayı Yeniden Tasarlamak

31 Ocak 2023

Kitap: Yapay Zekayı Yeniden Tasarlamak | Otomasyon Çağında İş, Demokrasi ve Adalet | Yazar: Daron Acemoğlu | Yorumlayan: Hülya Erarslan


Yapay Zekayı Yeniden Tasarlamak | Otomasyon Çağında İş, Demokrasi ve Adalet | Daron Acemoğlu

Önce Daron Acemoğlu’nun, ardından çeşitli sektörlerden insanların yapay zekanın bugünü ve gelecekteki olası hâlleri ile ilgili düşünceleri yer alıyor kitapta.

“Yapay zeka insanları gereksiz hale getirmeyecek” diyor Acemoğlu.

(Yuval Noah Harari ise insanların işe yaramaz hâle gelebileceğini söylüyor.
Bkz: 21. Yüzyıl İçin 21 Ders

Yapay Zekayı Yeniden Tasarlamak | Kaybolacak Meslekler

Yapay zekanın yaratacağı sorunlar olarak mesleklerin geleceğini etkileyecek olmasını ve demokrasi ve bireysel özgürlükleri baltalayabilecek olmasını ele alıyor Acemoğlu. Mesleklerin elden gitmesi ile ilgili söyleyebileceğim şey; giderse gitsin. Osmanlı’daki hattatların matbaaya karşı çıkması gibi mi davranalım? Bazen bazı meslekler yok olur. Gelişen ve değişen dünya karşısında işlevsiz hâle gelen mesleği yaşatmaya çalışmanın alemi ne ki?

Hem yapay zeka bazı işleri götürecekse başka bazı işleri de getirecektir. Eğitim, sağlık, eğlence ve daha başka sektörlerde yeni iş alanları doğabilir. Kitapta yer alan bir ifadeye göre bir de şu açıdan bakılabilir:

“Yapay zekayı iş gücüne bir alternatif olmaktan çok onun tamamlayıcısı olarak düşünmek.”

Yapay Zekayı Yeniden Tasarlamak | Yapay Zeka Çok Mu Lazım?

“Otomasyon sistemlere insan verimliliğinden daha çok yatırım yapılıyor” diyor Acemoğlu. Bununla ilgili şöyle bir soru var kitabın devamında. Yapay zeka kullanılarak sizin yüzünüzün sözde objektif güzellik standartlarıyla uyumu araştırılıp estetik ameliyatları sunulabilir, yine yapay zeka ile duygu durumunuz analiz edilip ilgisiz veya kibirli olup olmadığınız tespit edilebilir, eşcinsel olup olmadığınızı tahmin etmek için yüz tanıma teknolojisi kullanılabilir.

Soru şu:

“Peki, bu teknolojiler var olmalı mıdır?”
“Bu tür araçlara ihtiyacımızın olup olmadığını sormalıyız. Çözmeye çalıştıkları problemler çözmeye değer mi?”

Şöyle bir kavram öğrendim kitapta: Mavi Gökyüzü Araştırmaları (Blue Sky Research). Anlamı şuymuş: Belirli bir amaç uğruna gerçekleştirilmeyen, merak üzerine yapılan araştırmalar. Bir işe yaramıyor gibi gözüken araştırmalar belki bir zaman sonra bambaşka bir şeye yarayabilir.

Yapay Zekayı Yeniden Tasarlamak | Tartışma ve Kutuplaşma

Amerikan demokrasisini eleştiriyor Acemoğlu. Amerika’da kutuplaşmanın arttığından, eskiden rakip partiyle iş birliği yapılırken artık yapılmadığından, Amerika’da medyanın kontrolden çıktığından ve haber kaynaklarının da kutuplaştırmayı artırdığından bahsediyor.

Amerikan demokrasisi ile ilgili eleştiriler için;
Bkz: Demokrasiler Nasıl Ölür?

Yapay zeka kontrollü Facebook, Twitter gibi sosyal medya araçlarının iletişim ve tartışmaları dönüştürdüğünü anlatıyor yazar. Bunlar yanlış bilgi yayılmasını kolaylaştırdı, kutuplaşmayı ve siyasi kini artırdı.

Kitabın devamında başka kişiler tarafından da bu konuya değiniliyor. Yapay zekaya şekil verecek olanların teknologlar, yöneticiler ve politika yapıcılar olduğu belirtiliyor. Yani bu yapay zeka algoritmalarının kimin kontrolünde olacağı yazarların ortak merakı. Ekonomik ve finansal güçler belirleyici olacaktır mutlaka. Bu konuda da şu dile getiriliyor:

“Şirketler öncelikle ve her şeyden çok kârlarını maksimize ederler.” Bundan dolayı “Aramızda yapay zeka ve ilgili teknolojilerin etiği ve toplumsal etkisi üzerine çalışanlar, hedef kitlemizin kim olduğu ve kimin çıkarlarına hizmet etmek istediğimiz hakkında kafa yormalıdır.”

Yani paranın siyasetteki rolü arttı ve bir yapay zeka sistemi de parayı ve dolayısıyla gücü elinde bulundurulanların tekelinde olabilir. Buna dikkat çekiyor yazarlar.

Yapay Zekayı Yeniden Tasarlamak | Robotların Yapamayacağı Şeyler

Kitapta yapay zekanın ve robotların o kadar da efektif olamayacağı görüşü de var:

“Acaba robotlar işlerimizi elimizden almaya mı geliyor? Ufukta beliren bir otomasyon kıyameti hakkında yıllardır konuşulmasına rağmen bugün en ileri yapay zeka biçimlerinin bile insanların yapabildiği şeylerin çoğunu yapamadığı ortadadır.”

Burada şöyle bir örnek veriliyor, robotların evde hasta bakımında kullanılması ile ilgili:

“Robotlar fabrikalarda ve depolarda çok iyi işler, çünkü montaj hattı düzenli bir ortam sunar; evlerde ve sağlık kurumlarında ise bu düzeni sağlamak daha güçtür.”

Yani robot kullanımı için tüm ortamı robota göre dizayn etmek gerekiyor. Oysa bu işleri yapan insanlar için böyle bir donanıma gerek olmuyor ve şu acı soru soruluyor: Evde bakım işlerini daha ucuza yapan yoksullar ve göçmenler varken olağanüstü pahalı robotlara gerek var mı?

Yapay Zekayı Yeniden Tasarlamak | Yaşayıp Göreceğiz

Şimdi de ben kitaba çok değerli eklememi yapıyorum: Yaşayıp göreceğiz.

Bunun gibi henüz gerçekleşmemiş olayları şu şekilde mi gerçekleşir, bu şekilde mi gerçekleşir diye düşünüp tartışmak ne kadar işlevsel, bilemiyorum.

Merakınız varsa yapay zeka ile ilgili bir başka kitap için;
Bkz: 50 Soruda Yapay Zeka
 
 
Saygılar,
Hülya Erarslan
 
 

BEĞENEBİLECEĞİNİZ İÇERİKLER

No Comments

Cevap Yaz

Yazı: Pembeden Yeşile Bütünlük | Yazan: İrem Savaş
Girne Antik Liman
Girne Antik Liman
Öykü: Umarım Bu Gece Öldürülmem | Yazan: Didem Çelebi Özkan