Ata Bilim

Bilim dünyasının son iki yüzyılda yaptığı keşifler hepimizin malumu. En küçük atom altı parçacıktan en uzak yıldızlara kadar gözlem yapar duruma gelen bilim dünyasına şapka çıkartıyorum. Fakat benim bundan önce dikkatimi çeken başka bir şey var.

Atasözleri

Bilim dünyasının uzun araştırmalar, sayısız deneyler ve sayfalar dolusu açıklamalarını bir cümleyle özetleyebilen ve bunu söyleyenlerin pek çoğunun bu araştırmalardan pek de haberi olmayan bir kitleden gelen bilgiler… Çok iyi bir gözlem yeteneği ve feraset sahibi atalarımız bize pek çok buluşu önceden haber vermiş.

Bazılarına bir göz atalım hadi.

Soya Çekim | Genetik

Katranı kaynatsan olur mu şeker, cinsine yandığım cinsine çeker.
Anasına bak kızını al.
Ak şeker, kara şeker, bir damar soya çeker.
Armut dibine düşer.

Gözlem ile bu konuda çok çaba gerektirmeden görünüş ve davranışların ebeveynlere ve akrabalara dayandığını keşfetmek çok zor olmasa da epigenetik üzerine söyledikleri takdire şayan bence.

Çevre Etkisi | Epigenetik

Sarı öküzün yanında duran ya huyundan ya tüyünden kapar.
(İnsanlar bulundukları arkadaş çevresine ya da topluma benzerler.)

İtle yatan bitle kalkar.
(Kötü insanlar ile takıldıkça, onlarla birlikte oldukça onların kötü huyları kazanılır, kişiye de bulaşmış olur.)

Üzüm üzüme baka baka kararır.
(Çok samimi olan kimseler, birbirlerinin huylarını benimserler.)

Son elli yıla damgasını vuran epigenetik, genetik aktarımın özellikle davranışlarımızda ve hastalıklarda söylendiği ya da düşünüldüğü kadar etkili olmadığını yani genlerin kaderimiz olmadığını ispatladı. Bulunduğumuz çevre, yaşam koşullarımız, beslenme düzenimiz vb etkenler kimliğimizi, karakterimizi belirlemede genlerden daha etkili. Yukarıdaki sözler de aynen bunu anlatmıyor mu bize?

Empati | Ayna Nöronlar

Beni en çok şaşırtan ise sinir bilimin yeni keşfi empati yeteneğimizin mimarı “ayna nöronlar” üzerine söyledikleri oldu. Ayna nöronlar günlük hayatta kullandığımız empati kavramının nörobiyolojik tanımıdır diyebiliriz. Temel olarak karşımızdakinin duygularını anlamaya, düşüncelerini ve davranışlarını kestirebilmeye yarayan özel nöronlardır (sinir hücreleridir). Atalarımız neler söylemiş bununla ilgili derseniz buyrun birkaç örnek.

Canı canla ölçmeli.
(Kendinize yapılmasını istemediğiniz bir davranışı başkalarına yapmayınız.)

İğneyi kendine, çuvaldızı başkasına batır.
(Hoşlanılmayan bir davranışın en küçüğünü başkalarından önce kendimizde deneyip etkiyi görmeli, ondan sonra bunu başkalarına uygulama üzerine karar vermeliyiz.)

Hatasız kul olmaz.
(Hiçbir insan tam değildir. Her insan bilerek ya da bilmeyerek yanılabilir, yanlışlığa düşebilir, hata yapabilir. Kusurları bakımından insanlara fazla yüklenmek doğru değildir.)

Kadim bilgiler der ki; geçmiş ve geleceğin bilgisi (levhi mahvuz) senin içindedir. Belki de ataların bilim dünyasından bir adım önden gelen “bilmelerinin“ sırrı burada yatıyordur, kimbilir!

Sevgiyle kalın,
Handan Önder