İnsanın düşünceleri; duygularını, dolayısıyla da davranışlarını etkiler. Davranışlar da hayatın gidişatı için en önemli belirleyici olur. Bu sebeple de duyguların, düşünceleri esir almasına izin vermemek çok ciddi bir hayat kontrolüdür.
Bazı düşünceler, duygulardan bağımsız bir şekilde akılcıdır. Bilinen, ispatlanmış, belki bilimsel olarak araştırılmış olan bilgilere dayanan düşüncelerdir bunlar. Çoğunlukla da gerçektir. Fakat bir de duygusal olan bazı düşünceler vardır. Bunlar da zaman zaman sezgisel olarak doğru olabilirler ama kesin bir şekilde doğruları yansıtmazlar. Bu düşünceler bazen hayali ya da geçici mutluluklar getirse de genellikle mutsuz eden düşüncelerdir.
Mutsuz ederler çünkü belli başlı kalıpların içine hapsolmuşlardır.
Genelleme Kalıbı
Bireylerin kendileriyle ilgili yaptıkları genellemeler, çoğunlukla olumsuzluk içerir.
“Bütün aksilikler de beni bulur.”
“Ben yapamam, başaramam.”
Aslında, hiçbir aksilik hep belli insanları bulmaz. Hayatta çeşitli aksilikler vardır ve bunlar muhtelif zamanlarda muhtelif insanların başına gelir. Herkesin kayıpları vardır, herkesin kırgınlıkları vardır. Herkesin zamanını çalan, zamanla olan savaşını zorlaştıran etkenler vardır. Bunları hep kendi başına gelecekmiş gibi genelleyen bireyler hiçbir zaman tam olarak huzurlu olamazlar.
Kutuplaştırma Kalıbı
Kutuplaştırma kalıbı içerisinde kalmış olan bireylerin hayatlarında hiç ara renkler yoktur. Ya siyah ya da beyaz olarak algılarlar yaşamı. Bir şey ya iyidir ya da kötü. Oysa ki her olumlu biraz olumsuz barındırır içerisinde. Aynı şekilde her olumsuzda da biraz olumlu vardır. Olumluları çoğaltmaya çalışmak hedef olmalıdır. Fakat kutuplaştıran bireyler olumluları çoğaltmaya pek odaklanamazlar. Çünkü herhangi bir olayda küçücük bir olumsuzluk olması bile, durumun mücadeleye değer olmadığının kanıtıdır onlar için.
Yaşamda tamamen olumlu olan pek bir durum yoktur. Bu sebeple, her şeyi “ya hep ya hiç” olarak değerlendiren bireyler, kolay kolay hayata tutunacak bir dal bulamazlar.
Kişiselleştirme Kalıbı
Hayatı en zorlaştıran özelliklerden bir diğeri de kişiselleştirmedir. Her şeyi kişisel algılayan bireyler için hayat hep huzursuzdur. Birilerinin selam vermesini ya da vermemesini, konuşmasını ya da konuşmamasını her şekilde kişisel algılamak, “Neden bana böyle davrandı?” şeklinde düşünmek, karşı tarafın kendine ait sebeplerinin olup olmadığıyla hiç ilgilenmemek hayatı zorlaştırır.
Bireyi kendinden hoşnut olmamaya götürür. Kendinden hoşnut olmadan bir yaşam sürmek de belki de en zor şeydir.
Kalıpların dışında çıkmak, hayata ve diğer insanlara bütünsel şekilde bakmayı beraberinde getirir. Kendini ve hayatı bütünsel olarak değerlendirebilmek, her durumda bir çıkış yolu olduğunun farkındalığına erişmektir.
Nalan Erpolat
No Comments