Antioksidan Deposu Nar

Herkese selamlar! Acaba bu hafta dergi yazımın konusu ne olsun diye düşünüyordum. Ardından gözüme yazın kırmızı turuncu karışımı nefis görseliyle büyüleyen, şimdilerde ise meyveleriyle bizi ödüllendiren nar ağacı ilişti. Dedim ki, tam mevsimi iken neden nar meyvesi ve sağlığımız üzerine etkilerini konuşamayalım?

Bir Bitki ve Meyve Olarak Nar

Nar, boyu yaklaşık beş metreye kadar ulaşabilen çalı formlu çok yıllık bir bitkidir. Kendine has çiçekleri kırmızı ve turuncu arası renklerdedir. Bu çiçekler nar ağacını elliyle yetmiş gün süsler ardından çiçekler meyveye dönüşür. Dıştan elmayı andıran, sert kabuklu ve kırmızı yeşil tonlarında bir meyvedir. Eski zamanlarda çekirdekli elma olarak adlandırılmıştır. Bununla birlikte günümüzde kimi ülkelerde hâlâ seeded apple (çekirdekli elma) olarak adlandırılır.

İçi çok tanelidir. Tanelerin rengi beyazdan koyu kırmızıya kadar değişir. Meyvenin olgunlaşma süresi ise yüz yirmiyle yüz altmış gün arasındadır. Ağustos-Kasım ayları arasında meyve hasatı başlar. Meyvelerin cinsine göre tatları da değişmektedir. Örneğin tatlı, ekşi, mayhoş türleri vardır. Meyve olarak tüketilmesinin yanı sıra nar ekşisi, konserve, sirke, ilaç ve renk vermesi için kullanılır.^{1, 4}

Dünya ve Türkiye’deki Tarımı

Anavatanı Güney ve Güneybatı Asya’dır. Bununla birlikte Kafkasya, İran Afganistan, Akdeniz ve Anadolu’da da yaygın olarak gözlenir. Çeşitli iklim koşullarına kolayca adapte olabildiği için yetiştiriciliğini yapmak zahmetli değildir. Nitekim meyveleri eksi on dereceye kadar dayanabilir. İki binli yılların başından itibaren sağlık açısından önemi arttıkça üretiminde de artış gözlenmiştir.

Türkiye’de de nar üretimi yaygındır. Yaklaşık elli ilimizde nar üreticiliği yapılır. En fazla Antalya’da üretilir. Ardından sırasıyla Muğla, Adana ve Mersin gelir. TÜİK 2014 verilerine göre Türkiye’nin toplam nar üretimi üç yüz doksan yedi bin tondur. İki bin sekiz ve iki bin on yılları arası verilere göre Türkiye dünyanın en fazla nar üretimi yapan dördüncü ülkesidir. Bununla birlikte birincilik ise Hindistan’a aittir.^{1, 2}

Sağlık Üzerine Olan Etkileri

Doğada bulunan ve besin olarak tüketilen her meyve, sebze ve bitki gibi nar meyvesinin de sağlık üzerine birçok olumlu etkileri mevcuttur. Gelin birazda bunlardan bahsedelim.

Narın meyve, kabuk ve çekirdek kısmı hepsi ayrı ayrı şifa deposu olarak karşımıza çıkıyor. Örneğin kabuk kısmı meyvesinden daha fazla antioksidan içeriyor. Ancak meyvesi ve çekirdeği de oldukça şifalıdır. İçerisinde yüksek oranda C vitamini, antioksidan, antosiyanin (kırmızı renk sağlayan antioksidan özelliğe sahip bir pigment), flavanoid (sebze ve meyvelerde renklerden sorumlu antioksidan maddesi) bulunur. Yine de yapılan bazı bilimsel çalışmalarda çeşitli meyveler ile nar kıyaslanmış fakat narda birçok meyveden daha fazla antioksidan bulunduğu saptanmıştır.

Prostat ve kolon kanseri, tümör hücresi oluşumu, kalp damar hastalıkları, diyabet, kötü kolesterol oluşumunun engellenmesinde etkili bir meyvedir. Diyabeti önler. Ancak burada minik bir parantez açmak isterim. Nar bir meyve olduğu ve içerisinde şeker barındırdığı için diyabetli bireylerin kontrollü tüketmelerinde fayda vardır. Eski çağlardan bu yana mantar ve bakteriyel enfeksiyonlarda, ülser ve hemoroid tedavisinde, idrar söktürmede, dizanteri tedavisinde, kabızlıkta, mide yanmasında ve bulantısında etkili olduğu düşünülerek kullanılmıştır.³

Meyvesi Kadar Kıymetli Olan “Nar Çekirdeği”

Nar oldukça kıymetli bir meyvedir. Fakat narı kıymetli yapan etmenlerden biri de çekirdeğidir. Meyvenin yüzde onluk kısmını çekirdek oluşturur. Çekirdeğin yüzde yirmilik kısmını ise çeşitli yağ asitleri oluşturmaktadır. Yağların yanı sıra çeşitli protein, vitamin ve mineraller de içerir. Meyvenin kendisi suyuna oranla yirmi kat daha fazla antioksidan barındırır. Bunun sebebi ise çekirdek kısmının yüksek antioksidan kapasitesine sahip olmasıdır. Diğer yandan suyu yerine meyvesini tüketmekte fayda vardır. Yapılan bir çalışmada nar çekirdeğinin yeşil çaya oranla üç kat daha fazla antioksidan içerdiği belirtilmiştir.

Gördüğünüz gibi içeriği çok zengindir. Bundan dolayı soğuk sıkım ile çekirdekten elde edilen yağ harici olarak cilt ve saç bakımında kullanılır. Şifa amaçlı oral olarak da alınabilir. Bununla birlikte çeşitli ilaçların içerisinde de gözlenebilir.³

Besin Değerleri

Nar meyvesinden bahsetmişken porsiyon ölçüsü, kalori değeri ve içerdiği şeker miktarından da biraz bahsedelim.

Bir porsiyon ayıklanmış nar yaklaşık 3 dolu yemek kaşığı olarak ifade edilir. Bu da yarım orta boy nara eş değerdir. Bununla birlikte bir adet orta boy nar yüz otuz üç kaloridir. İçerisinde otuz gram karbonhidrat, üç gram protein ve iki gram yağ içermektedir. 1 adet nar ortalama altı gram lif içerir. Bu da günlük almamız gereken lif miktarının yarısı kadardır⁵.

Mevsimi de gelmişken ayıklaması biraz zahmetli de olsa, lekesi zor da çıksa içindeki şifası sebebiyle gülü seven dikenine de katlanır diyerek nar tüketmeyi ihmal etmeyelim.

Herkese sevgiler.

 
 
Dyt. Fatma Nur Erdoğan
 

Kaynakça

1. Kurt, H., Şahin, G., (2013). Bir Ziraat Coğrafyası Çalışması: Türkiye’de Nar (Punica granatum L.) Tarımı. Marmara coğrafya Dergisi, (27); 551-574.
2. Gündoğdu, M., Yılmaz, H., Canan, İ., (2015). Nar (Punica granatum L.) Çeşit ve Genotiplerin Fizikokimyasal Karakterizasyonu. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 1(2); 57-65.
3. Ergin, S., (2019). Nar Meyvesi (Punica granatum L.) ile Farklı Nar Ürünlerinin Antioksidan Özellikleri. Akademik Gıda Dergisi, 17(2); 243-251.
4. https://adana.tarimorman.gov.tr
5. https://www.diyetkolik.com/kac-kalori/nar