Lise Öğretmeni Pedersen’in Ülkemize Musallat Olan Büyük Siyasi Uyanışa Dair Anlatısı

Lise Öğretmeni Pedersen’in Ülkemize Musallat Olan Büyük Siyasi Uyanışa Dair Anlatısı | Dag Solstad

Norveçli bir lise öğretmeni 1960’lar sonu ve devamında öğretmenliğini yaptığı çocukların nesli ile kendi gençliğindeki nesli karşılaştırıyor, çeşitli çıkarımlar yapıyor, bu arada demokratik bir ülke olan Norveç’in siyasi yapısından memnun olmayıp komünizme sıcak bakıyor, bu çevreden insanlarla birlikte oluyor, ardından ne yapıyorum ben diye sorarak hikâyesini sonlandırıyor.

Lise Öğretmeni Pedersen’in Ülkemize Musallat Olan Büyük Siyasi Uyanışa Dair Anlatısı | Norveç

Kitap Norveç’in tarihine dair bilgiler vererek başlıyor. Danimarka’nın bir sömürgesi, eğitimsiz ve ilkel bir halk iken şimdi piyuuu!.. Norveç Mucizesi. 1200’lü yıllardaki iç savaştan beri soykırım ve düşman işgali de yokmuş. Norveç diline dair birkaç bilginin de ardından yazar başlıyor derdini anlatmaya.

Lise Öğretmeni Pedersen’in Ülkemize Musallat Olan Büyük Siyasi Uyanışa Dair Anlatısı | Norveçli Öğretmen Pedersen

Pedersen, 1968 yılında 28 yaşında iken küçük Larvik kasabasına gelen bir lise öğretmeni. Evlenip çocuk sahibi olup yuva kurma peşinde. Bunun için çeşitli flörtler yaşıyor. Bu kısımlarda zaman zaman ayıp kelimeler de kullanıyor. Gerek kendisinin gerek de çevresindekilerin en büyük emeli evlenip yuva kurmak.

Bu özel yaşam bilgilerinin ardından öğretmenlik yaşamı hakkında bilgi veriyor. Pedersen okulda tarih anlatıyor. Bir gün derste Norveç’in parlamenter sisteme geçişi konusunu anlatırken bir öğrenci, dedesinin oy hakkının olmadığını anlatıyor. Ve dersin işlenişi ile ilgili tartışmaya girişiyorlar. “Tarih kimin içindir?” diye soruyorlar. “Tarih iktidarı elinde bulunduranlar için midir, yoksa emekçi kitleler için midir?” Derken iş Vietnam’a geliyor, oradaki ABD emperyalizmine karşı gençler Vietnam’ı destekliyor. Pedersen kendisini bu öğrencilere daha yakın hissediyor. Ve bu ideolojiye de.

Lise Öğretmeni Pedersen’in Ülkemize Musallat Olan Büyük Siyasi Uyanışa Dair Anlatısı | Norveç’te Komünizm

Werner Ludal öne çıkan bir öğrenci. Ajitasyon yaparak dersi kaynatıyor. Ama Pedersen onun söylediklerini ilgi çekici buluyor:

“Werner, Norveç okullarında verilen eğitim bağlamında hiç işitilmemiş sözcük ve kavramları sokardı derslerimize. İşçi sınıfı. Sınıf mücadelesi. Sınıfsal koşullar. Kitleler. Tekelci kapitalizm. ABD emperyalizmi.”

Öğretmen Pedersen de zamanla komünist oluyor, komünist partiye giriyor. Stalin ve Çin övüyorlar. Çin’e ve Sovyetler’e özeniyorlar Norveç gibi bir ülkede. Halbuki:

“Hiçbir sosyalist ülkede işçiler Norveç işçilerinden daha özgür değildi. Daha güven içinde değildi. Kendi emekleri hakkında karar verme yetkileri daha geniş değildi. Grev hakları sınırsız değildi. Evet, gerçek şuydu ki Norveçli bir işçi pek çok konuda sosyalist ülkelerde yaşayan yoldaşlarından çok daha fazla hakka sahipti.”

Ve yine halbuki sosyalist ülkelerde:

“Bu ülkelerin tümünde aynı şey görülmektedir. Tepeden yönetim. Bilgi edinme özgürlüğünde sınırlamalar. Adil yargılamada ve yargıya duyulan güvende azgelişmişlik. Gücü elinde tutanların sahip olduğu büyük imtiyazlar. Egemen görüşlerden farklı düşünmeyi isteyen işçi ve entelektüellerin özgürlüklerinin kısıtlanması. Hantal ve randımansız bir ekonomik sistemin sonucu olan düşük yaşam standartları…”

Öğretmen Pedersen on yıl boyunca bağlandığı ve emek verdiği ideolojiyi sorguluyor okuyucularının karşısında. Hem kendi hayatını hem de yoldaşlarının hayatını anlatıyor. Onlardaki çelişkileri gözler önüne seriyor. Sonra da tavsiyesini bırakıp gidiyor:

“İnsan bir komünist partiye dikkatli yaklaşmalıdır, okurun bunu anlamasını sağlayabilmiş olmayı umuyorum.”

Beni eğlendirdi kitap. Hem Pedersen’in hayatı hem de etrafındaki insanların ideolojik fanatizmleri bence komik. Komikliği, ciddiye almanın zorluğundan geliyor. Yazarın başka bir kitabını* okumuştum, onda da böyle hissetmiştim. Norveç’te yaşıyorsunuz, rahat mı batıyor size?

Yazarın başka bir kitabı için Bkz: Profesör Andersen’in Gecesi | Dag Solstad
 
 
Saygılar,
Hülya Erarslan