Kitaplarla Orta Doğu’yu Anlamaya Çalışmak

Orta Doğu aktif yanardağ. İçi fokur fokur kaynıyor; ne zaman, nereden patlayacağı belli olmuyor. (Aslında belli tabi. Planlayanlar biliyor. Ama paylaşımlarda ve yazılarda, siyasi-dini konular eğitim alanım olmasına rağmen, girmiyorum.) Şimdi de lavlar İran’dan çıkıyor.

Orta Doğu’yu ve günümüzdeki olayları daha iyi anlayabilmek adına naçizane okuduğum kitaplardan sizlere paylaşımlar yapmak istiyorum. Çoğunluğunu, içerisine tarih-toplumsal ilişkiler yerleştirilmiş romanlardan seçtim. Birkaçı da direkt bilgi içeren kitaplar. Alan geniş, görüşler farklı. Kuzey Afrika’da yer alan Mısır da bu kapsamda ele alınmıştır.

YASEMİN KOKUSU

Can Yayınları’ndan çıkan Gilbert Sinoue’nun bu eserinde I. Dünya Savaşı’ndan sonra Skyes-Picot gizli anlaşması ile sınırları çizilen, paylaşılan Orta Doğu’da Hayfalı meyve sebze üreticisi Şahid, Yahudi Yusuf Markus, Mısırlı pamuk üreticisi Lütfi ailesi ve Bağdatlı el-Safiler’in etrafında; değişen ekonomik-siyasi yapı içerisinde aile hayatları özelinde, genelinde bölgeyi anlatıyor. Roman içerisinde tarihi olayları bulmak isteyenler okuyabilir. Devam kitabı olan Taşların Çığlığı eserinde yazar ana karakterlerimizin yaşantısını Nasır’ın 1956 yılında Mısır’da yönetime geçmesinden alarak, Yitshak Rabin’in fanatik bir Yahudi tarafından öldürüldüğü 1995 yılları arasındaki zamanı anlatıyor.

ARAP HALKLARI TARiHi

İletişim Yayınları’ndan çıkan kitabımızın yazarı Albert Hourani, ünlü bir Arap tarihi uzmanı. Kitapta sadece tarih değil, tarih çerçevesi içinde Arap kültürünü ve Arap toplumunun şekillenişi de anlatılıyor. Arap tarihini İslam öncesinden ele alarak başlıyor ve İslam dininin ortaya çıkışıyla devam ettiriyor. Ekonominin rolü, güçlü devletlerle ilişkiler, Arap milliyetçiliği, değişik Arap halklarının birleşimi, anlatılan konular.

ORTA DOĞU

Yazar Bernard Lewis, yayınevi ise Arkadaş Yayınları. Yakın Doğu profesörü ve ünlü bir tarihçi olan yazarın bu kitabı, konusunda temel ve klasik bir eser olarak kabul edilmektedir. Orta Doğu denilince bilinirliği en yüksek kitaptır. Hıristiyanlığın başlangıcından itibaren iki bin yıllık Orta Doğu tarihi ayrıntılı olarak aktarılmaktadır.

LİMON AĞACI

Pegasus Yayınları’ndan basılan Sandy Tolan’ın bu eserinde topraklarından zorla sürgün edilen Filistinli Arap Beşir ile ailesi Nazi katliamından kaçmış olan İsrailli Yahudi Dalia’nın anlaşmazlığın ortasında kurduğu, umut veren dostluk hikayesi çerçevesinde İsrail-Filistin sorunu anlatılmakta. Yine bir roman içerisinde tarih. Tarafsız gözle yazılmış, iki tarafın bakış açısını da yansıtan bu eseri de okumanızı tavsiye ederim.

İRAN: KETLENMİŞ HALK

Metis Yayınları’ndan çıkan kitap Columbia Üniversitesi’nden İran Araştırmaları Profesörü Hamid Dabashi’nin çalışması. Fiziki olarak bu kadar yakın olup, hakkındaki bilgiler açısından bir o kadar uzak olduğumuz İran hakkında bilgiler alınabilecek bir kitap. Hele bu aralar kaynamalar başlamışken. Yazar hem doğum yeri olan İran’ın, hem de yaşam yeri olan ABD’nin görüşlerine hakim. Kitapta geçmiş İran tarihi, Şah dönemi, İslam Devrimi, günümüz İran’ı anlatılırken yazar bu dönemlerdeki edebiyatı, sanatı ve bunların siyasi, toplumsal olaylar üzerindeki etkilerini de detaylı bir şekilde sunuyor. İran sineması, edebiyatı, şiiri hakkında da fikir sahibi olmamızı sağlıyor.

TOPRAĞIMIZIN KOKUSU FİLİSTİN VE İSRAİLİN SESLERİ

Osmanoğulları ailesinden Selma Sultan’ın kızı Fransa’da gazetecilik yapan Kenize Mourad’ın kaleminden Everest Yayınları’ndan çıkan eserde hem İsrail, hem de Filistin tarafında yer alan insanlarla görüşmeler yapılarak yaşanılan sorunlar dile getirilmiş.

ZAMANIN HÜKMÜ
Nobel Ödüllü Mısırlı yazar Necib Mahfouz’un Kırmızı Kedi Yayınevi’nden yayınlanan eserinde Mısırlı bir ailenin hayatı çerçevesinde İkinci Dünya Savaşı’nın sonuçları, 1952 Temmuz Devrimi, 1967 Haziran Savaşı, Müslüman Kardeşler, ekonomik sorunlar, Camp David Mutabakatı, İsrail’le ilişkiler gibi konular yer alıyor. Okunması kolay, yalın bir kitap. Yazarın diğer kitaplarında da aile ilişkileri çerçevesinde ülkedeki siyasi ve ekonomik durumu yansıtıyor Mahfouz.

Keyifli okumalar dilerim.

Nihan Deveci