Yeterli Olmak, Yetersiz Olmak

Yeterlilik… Herkesin birbirini rahatlıkla suçlayabildiği, yargılayabildiği bir alan. Oysa ki…

Kime göre yeterli? Neye göre yeterli?

Elbette bazı teknik işlerde, mesleki becerilerde, yeterli donanıma, bilgiye ve tecrübeye sahip olmak önemli. Fakat bunların tümü somut olarak ölçülebiliyor, standardize edilen bazı sınavlardan ya da testlerden geçen bireylere, söz konusu alandaki yeterlilik seviyelerine göre, sorumluluklar veriliyor ya da verilmiyor. Keza, maddi yeterlilik ya da yetersizlik matematiksel olarak apaçık ortaya konabiliyor. Buralarda, kişiden kişiye değişebilecek, yoruma açık yeterlilik ya da yetersizlik söz konusu değil.

Fakat bir de hiçbir zaman ölçülmesi mümkün olmayan alanlar var ki buralarda her birey kendine göre bir yeterlilik çerçevesi çizebilir ve kendi çerçevesinin sınırlarında herkesi değerlendirebilir. Tehlikeli olan da bu değerlendirmedir aslında çünkü bu değerlendirme ile birey belki de dünyaları yargılama hakkını bulur kendinde. Oysa kimsenin, kendi bakış açısı ile kimseyi yargılamaya hakkı olamaz.

Çok geniş bir çevresi olmayan bir birey, sosyal ilişkilerde yetersiz diye etiketlenebiliyor. Ya da ev işlerinde yardım alan bir kadın, “yetersiz kadın” olarak, çocuğuna bakarken yardım alan bir anne “yetersiz anne” olarak yargılanabiliyor çoğu zaman. Çerçevelenmiş güzellik ölçülerine yeterince uymamış olanlarsa “çirkin” olarak etiketleniyor. Peki nedir bir şeyleri yeter yapan?

“Yeter” Nedir?

“Yeter” TDK ya göre, “ihtiyacı karşılayacak kadar olan” anlamına geliyor. Yani hayatında herhangi bir alanında, karşılanması gereken bir ihtiyaç varsa, bunu karşılamaktır aslolan.

“Yetersiz” olarak etiketlenen ve yargılanan bireyler de aslında ihtiyaçları karşılayamayan değil, karşılamak için farklı yolları tercih eden ya da ihtiyaçları için yardım isteyen insanlar oluyor genelde. Bu yargılamalar, tamamen toplumun belirlediği normlara bağlı oluyor. En acımasız ve can yakıcı yargılamalar da bu normlara dayanarak yapılıyor zaten.

Toplumun genelinin yaptığının dışında olmak, ihtiyaçlarını diğerlerinden farklı şekilde gidermek yargılanmayı, etiketlenmeyi göze almak demek oluyor.

Neden Yargılamak?

Peki yargılayan neden yargılıyor? İnsanlar tarafından belirlenmiş olan normları gerçekten benimsedikleri için mi? Yoksa, o normalardan dışarı çıkamamanın çaresizliğinden mi?

Sosyal normların dışına hiç çıkmayan insanlar zaman zaman kendilerini yetersiz hissedebilirler. Her ne kadar toplum tarafından kabul görüyor olsalar bile, kendileri durumdan memnun değillerdir ve kendilerine iyi gelecek bazı şeyleri yapamıyorlardır. Bu sebeple, sadece kendilerini yeterli ve iyi hissedebilmek adına başkalarını yargılamak isterler. Çoğu zaman da bu yargılamalar sadece kötü niyetten kaynaklanmaz. Gerçekten çaresizlikten ve kendini yeterli hissetmemekten kaynaklanır.

Bu sebeple, kendinden başka herkese “yetersiz” etiketini yapıştıranlar, kendi iç dünyalarına bakmalı ve içinde bulundukları sıkışmışlıktan nasıl kurtulabileceklerinin yollarını aramalıdır. “Benim çıkışım yok!” diyen çok insan olabilir ama herkesin bir çıkışı vardır.

Ve Yargılananlar

Yetersiz olarak yargılananlar, eğer hayatın gidişatında ihtiyaçları kendilerine uygun yöntemlerle karşılayabiliyorlarsa, yeterlidirler. Herkesin hayatı kendine özel olduğu için, herkese yeten farklıdır. Her şeyden önemlisi, kendine yetebilmek ve kendinin olanla yetinebilmektir.
 
 
Nalan Erpolat