Her ne kadar duyulduğunda itici gibi düşünülse de öfke nihayetinde en temel duygularımızdan biridir. Bu sebeple öfkenin kendisini itici bulmak yerine, öfkenin neden ve nasıl şekil aldığına odaklanmak daha doğru olur. Çünkü ancak bu şekilde duygu fark edilebilir ve kontrol edilebilir.
Her duygu gibi öfkenin de kontrole ihtiyacı vardır. Çünkü kontrol edilmediği zaman öfke, hem duyguyu taşıyan için hem de çevresi için çok yorucu ve yıpratıcı olur.
İnsan Neden Öfkelenir?
Öfke, doğuştan gelen temel duygulardan biridir. Diğer bir deyişle, bebeklerde de öfke duygusu vardır. İnsan, bebeklikten itibaren en temelde, ihtiyaçları karşılanmadığı zaman öfkelenir. Zaman geçtikçe ve insan hayata karıştıkça, canının yandığını fark edince, kendini korumak için öfkelenir. Hayal kırıklığı yaşayınca öfkelenir, haksızlığa uğrayınca öfkelenir. Bazen de çok kırıldığı zaman öfkelenir.
Yapılan bazı araştırmalar öfkenin genetik geçişli olduğunu da göstermiştir ama bunun yanında, sosyal olarak öfkeli ortamda büyümüş olan bireylerin de öfkeye çok daha yatkın olduğu görülmektedir. Bu anlayış, öfkenin öğrenilen bir duygu olduğunu düşündürebilir ama öğrenilen şey duyguyu dışa yansıtma şeklidir aslında. Fiziksel ya da duygusal olarak zarar veren yansıtmalar büyük ölçüde sosyal olarak öğrenilir.
Öfkenin oluşması ve hissedilmesi, hayatın devamı için olması gereken, sağlıklı bir durumdur. Fakat bu duygunun bireyin çevresine ya da kendine zarar vermemesi tamamen bireyin öz yönetimi ile ilgilidir.
İnsan Bedeni ve Öfke
Çeşitli sebeplerden, öfke hissedildiği zaman, beden sinyaller verir. Ses titreyebilir, bedenin herhangi bir noktası titreyebilir, yüz kızarabilir… Tüm bunların sebebi, kortizol hormonunun yani stres hormonunun yükselmesidir. İşte kontrolün başlaması gereken an tam da bu andır. Beden, bu belirtileri göstermeye başladığında yapılması gereken, stres hormonunun düşmesini sağlamaya çalışmaktır.
Kısa Vadeli – Öfke Anında Öfke Kontrolü
Öfke hissedildiği anda, ilk yapılması gereken, düzenli bir şekilde, derin nefesler almaya çalışmaktır. Bu, hem daha iyi hissettirir hem de birey dikkatini nefesi üzerine odakladığından, öfke uyandıran duruma saplanmaktan kendini kurtarır. Diğer bir anlık çözüm de eğer mümkünse mevcut ortamdan ayrılmaktır.
Bu uzaklaşma, nefes alma, içinden sayı sayma eylemleri, bedeni regüle eder. Bu durumda, birey sakinleşir, daha rahat düşünür ve tam olarak neden öfkelendiğini anlayabilir. Bu sayede de tepkisini daha uygun gösterebilir.
Anlık olarak öfkeyi düzenlemenin yanı sıra bir de hayatın geneline yayılmış bir “öfkeli olma hali” vardır. Bu da bazen çok çözümsüz gibi gözükse de aslında değildir. (Bunu da haftaya yazacağım 😉)
Nalan Erpolat
No Comments